آزمایش‌های غربالگری در دوران بارداری به منظور ارزیابی سلامت مادر و جنین و شناسایی زودهنگام مشکلات احتمالی انجام می‌شوند. در این مقاله از سایت پزشک شهر به شرح این سوال: مهم ترین آزمایش های غربالگری در دوران بارداری کدام است؟ پرداخته ایم.
آزمایش غربالگری دوران بارداری چیست
آزمایش‌های غربالگری دوران بارداری مجموعه‌ای از تست‌ها هستند که برای ارزیابی سلامت جنین و تشخیص زودهنگام ناهنجاری‌های ژنتیکی، کروموزومی و سایر مشکلات احتمالی در دوران بارداری انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها معمولاً غیرتهاجمی هستند و تنها احتمال وجود یک مشکل را نشان می‌دهند، نه تشخیص قطعی. در صورت غیرطبیعی بودن نتایج، آزمایش‌های تشخیصی دقیق‌تر مانند آمنیوسنتز یا نمونه‌برداری از پرزهای جفتی (CVS) پیشنهاد می‌شوند.
علت آزمایش غربالگری در دوران بارداری
آزمایش‌های غربالگری دوران بارداری به دلایل مختلفی انجام می‌شوند که مهم‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر است:
- ارزیابی سلامت جنین
این آزمایش‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا رشد و تکامل جنین را بررسی کرده و مشکلات احتمالی را شناسایی کنند.
- تشخیص ناهنجاری‌های کروموزومی و ژنتیکی
برخی از بیماری‌های ژنتیکی و کروموزومی ممکن است از طریق آزمایش‌های غربالگری تشخیص داده شوند، از جمله:
-
- سندرم داون (تریزومی ۲۱)
- سندرم ادوارد (تریزومی ۱۸)
- سندرم پاتو (تریزومی ۱۳)
- بررسی نواقص مادرزادی و مشکلات ساختاری جنین
برخی ناهنجاری‌های مادرزادی مانند نقص لوله عصبی (مانند اسپاینا بیفیدا) می‌توانند در مراحل اولیه بارداری شناسایی شوند.
- بررسی احتمال دیابت بارداری و مشکلات متابولیکی
غربالگری دیابت بارداری (GTT) برای بررسی میزان قند خون مادر انجام می‌شود تا از عوارض احتمالی برای جنین جلوگیری شود.
- شناسایی ناسازگاری گروه خونی (Rh)
اگر مادر Rh منفی و جنین Rh مثبت باشد، ممکن است سیستم ایمنی مادر به گلبول‌های قرمز جنین حمله کند. این آزمایش کمک می‌کند تا اقدامات پیشگیرانه انجام شود.
- کاهش خطرات زایمان و بهبود برنامه‌ریزی مراقبت‌های پزشکی
نتایج آزمایش‌های غربالگری به پزشکان کمک می‌کند تا برای مراقبت‌های دوران بارداری و زایمان برنامه‌ریزی بهتری داشته باشند، به‌ویژه اگر جنین به مراقبت‌های ویژه نیاز داشته باشد.
همیشه بهتر است برای تعیین برنامه غربالگری مناسب بر اساس شرایط فردی با یک متخصص زنان و زایمان در شیراز مشورت کنید.
غربالگری دوران بارداری چگونه انجام می‌شود؟
آزمایش‌های غربالگری دوران بارداری شامل آزمایش خون، سونوگرافی و بررسی‌های بالینی هستند. این آزمایش‌ها در سه مرحله (سه‌ماهه اول، دوم و سوم) انجام می‌شوند تا سلامت جنین بررسی شود.
غربالگری سه‌ماهه اول (هفته ۱۱ تا ۱۴)
چگونه انجام می‌شود؟
- آزمایش خون (Double Marker Test): از مادر نمونه خون گرفته می‌شود تا دو ماده PAPP-A و β-hCG آزاد اندازه‌گیری شوند.
- سونوگرافی NT (Nuchal Translucency): پزشک با سونوگرافی، ضخامت مایع پشت گردن جنین را بررسی می‌کند.
نتایج چه چیزی را نشان می‌دهند؟
- خطر ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندرم داون (تریزومی ۲۱)، سندرم ادوارد (تریزومی ۱۸) را ارزیابی می‌کند.
غربالگری سه‌ماهه دوم (هفته ۱۵ تا ۲۰)
چگونه انجام می‌شود؟
- آزمایش خون (Quad Marker Test): اندازه‌گیری AFP، hCG، استریول (uE3) و Inhibin A در خون مادر.
- سونوگرافی آنومالی (Anomaly Scan): بررسی دقیق ساختار بدن جنین برای شناسایی نواقص مادرزادی.
نتایج چه چیزی را نشان می‌دهند؟
- بررسی نقص لوله عصبی (مانند اسپاینا بیفیدا)
- احتمال وجود سندرم داون، تریزومی ۱۸ و مشکلات ژنتیکی دیگر
غربالگری سه‌ماهه سوم (بعد از هفته ۲۴)
چگونه انجام می‌شود؟
- آزمایش تحمل گلوکز (GTT): مادر باید یک نوشیدنی شیرین بخورد، سپس سطح قند خونش اندازه‌گیری می‌شود.
- آزمایش گروه خونی و آنتی‌بادی Rh: بررسی ناسازگاری گروه خونی بین مادر و جنین.
- آزمایش استرپتوکوک گروه B (GBS Test): نمونه‌گیری از واژن یا مقعد برای بررسی وجود باکتری GBS.
نتایج چه چیزی را نشان می‌دهند؟
- دیابت بارداری (اگر قند خون بالا باشد)
- ناسازگاری خونی Rh (در صورت نیاز، مادر باید آمپول روگام دریافت کند)
- وجود باکتری استرپتوکوک B (در صورت مثبت بودن، مادر حین زایمان آنتی‌بیوتیک دریافت می‌کند)
برای انجام غربالگری جنین در شیراز می توانید روی لینک کلیک نمایید.
جمع بندی
آزمایش‌های غربالگری دوران بارداری برای ارزیابی سلامت جنین و شناسایی ناهنجاری‌های کروموزومی، ژنتیکی و مشکلات مادرزادی انجام می‌شوند. این آزمایش‌ها شامل آزمایش خون، سونوگرافی و بررسی‌های بالینی بوده و در سه‌ماهه اول، دوم و سوم صورت می‌گیرند. در سه‌ماهه اول، غربالگری سندرم داون و تریزومی‌ها انجام می‌شود، در سه‌ماهه دوم بررسی نقص‌های مادرزادی و ژنتیکی و در سه‌ماهه سوم دیابت بارداری، ناسازگاری Rh و عفونت‌های نوزادی ارزیابی می‌شوند. این تست‌ها تشخیصی نیستند و در صورت نتایج مشکوک، آزمایش‌های دقیق‌تری مانند NIPT یا آمنیوسنتز پیشنهاد می‌شود.
