غده پروستات، که در زیر مثانه مردان قرار دارد و بخشی از سیستم تناسلی مردانه است، با افزایش سن می‌تواند دچار مشکلاتی شود. بیماری‌های شایع پروستات شامل هیپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH) یا بزرگی خوش‌خیم پروستات، پروستاتیت (التهاب پروستات) و سرطان پروستات هستند. تشخیص زودهنگام این مشکلات، به ویژه سرطان پروستات، می‌تواند نقش حیاتی در موفقیت درمان و بهبود پیش‌آگهی داشته باشد. به همین دلیل، انجام آزمایش پروستات به صورت منظم برای مردان در سنین خاص توصیه میشود. در این مطلب از سایت پزشک شهر به بررسی جامع روش‌های مختلف آزمایش پروستات، نحوه انجام آن‌ها، آمادگی‌های لازم و آنچه باید در مورد نتایج بدانید، می‌پردازیم.
مجله سلامت پزشک شهر با ارائه مطالب، به شما در انتخاب بهترین راهکار برای سلامتی خود کمک می‌کند. اما فراموش نکنید که این اطلاعات صرفا جهت آگاهی است و جایگزین نظر پزشک معالج شما نیست. برای تشخیص و جراحی باید به پزشک مراجعه کنید.
چرا آزمایش پروستات انجام میشود؟
هدف اصلی از آزمایش پروستات، غربالگری و تشخیص زودهنگام بیماری‌های پروستات، به ویژه سرطان پروستات است. سرطان پروستات در مراحل اولیه اغلب هیچ علامتی ندارد و تشخیص زودهنگام آن، شانس درمان موفقیت‌آمیز را به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. این آزمایش‌ها همچنین می‌توانند به تشخیص سایر مشکلات پروستات مانند BPH و پروستاتیت کمک کنند. توجه داشته باشید که مراجعه منظم به پزشکان دکتر جراحی پروستات در شیراز برای چکاپ‌های دوره‌ای لازم است.
چه زمانی آزمایش لازم است؟
According to the American Cancer Society, males should have their first prostate exam by age 50. If you have a family history of prostate cancer, you should consider having your first prostate exam at age 45.
Additionally, Black men are at a higher risk for being diagnosed with prostate cancer.
طبق گفته انجمن سرطان آمریکا، مردان باید اولین معاینه پروستات خود را تا سن ۵۰ سالگی انجام دهند. اگر سابقه خانوادگی سرطان پروستات دارید، باید اولین معاینه پروستات خود را در سن ۴۵ سالگی انجام دهید.
علاوه بر این، مردان سیاه‌پوست در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان پروستات هستند.
منبع: my.clevelandclinic.org
آزمایش پروستات چگونه انجام میشود؟
![آزمایش پروستات چگونه انجام میشود؟]()
آزمایش دیجیتال رکتال (Digital Rectal Exam - DRE)
آزمایش دیجیتال رکتال یکی از ساده‌ترین و قدیمی‌ترین روش‌ها برای بررسی پروستات است. در این روش پزشک با دستکش و انگشتی چرب‌شده از طریق راست‌روده وارد میشود و اندازه، شکل، بافت و وجود هرگونه توده یا غیرطبیعی در پروستات را بررسی می‌کند.
- نحوه انجام: بیمار به پهلو یا به حالت خمیده روی تخت معاینه قرار می‌گیرد. پزشک انگشت خود را به آرامی وارد راست‌روده می‌کند و پروستات را لمس می‌کند تا هرگونه ناهنجاری را شناسایی کند.
- موارد قابل تشخیص: بزرگی پروستات، وجود توده، التهاب و سختی غیرمعمول.
- مزایا: سریع، کم‌هزینه و بدون نیاز به تجهیزات خاص.
- محدودیت‌ها: فقط بخش قابل لمس پروستات قابل بررسی است و ممکن است در برخی موارد، تغییرات کوچک قابل مشاهده نباشد.
آزمایش PSA (Prostate-Specific Antigen)
PSA پروتئینی است که توسط سلول‌های پروستات تولید میشود و به میزان محدودی در خون یافت میشود. افزایش سطح PSA می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های پروستات باشد.
- نحوه انجام: با گرفتن نمونه خون از ورید بازو، مقدار PSA اندازه‌گیری میشود.
- کاربرد: این آزمایش به همراه DRE برای غربالگری سرطان پروستات و سایر بیماری‌ها استفاده میشود.
- معایب و نکات: افزایش PSA همیشه به معنای سرطان نیست؛ التهاب، عفونت و بزرگی خوش‌خیم نیز می‌توانند سطح PSA را بالا ببرند. بنابراین، تفسیر نتایج باید توسط پزشک انجام شود.
سونوگرافی پروستات (Transrectal Ultrasound - TRUS)
در مواردی که نتایج DRE و PSA غیرطبیعی باشند، سونوگرافی پروستات برای بررسی دقیق‌تر انجام میشود.
- نحوه انجام: پروب سونوگرافی وارد راست‌روده میشود و تصاویر دقیقی از پروستات ارائه می‌دهد.
- کاربرد: بررسی اندازه، شکل، توده‌ها و هدایت نمونه‌برداری (بیوپسی).
- مزایا: غیرتهاجمی و دقیق.
- معایب: نیاز به حضور متخصص و تجهیزات ویژه.
نمونه‌برداری یا بیوپسی پروستات
در صورتی که نتایج آزمایش‌ها مشکوک باشد، نمونه‌برداری از بافت پروستات انجام میشود.
- نحوه انجام: معمولاً تحت راهنمایی سونوگرافی، چندین نمونه کوچک از بافت پروستات برداشته میشود. این کار با بی‌حسی موضعی صورت می‌گیرد و ممکن است کمی ناراحتی ایجاد کند.
- هدف: تشخیص دقیق وجود سلول‌های سرطانی یا سایر بیماری‌ها.
- اهمیت: تنها روش قطعی برای تایید سرطان پروستات است.
آماده سازی برای آزمایش های پروستات
برای آزمایش PSA نیازی به آمادگی خاصی نیست ولی بهتر است پزشک را از داروهای مصرفی و بیماری‌های زمینه‌ای مطلع کنید.
- برای DRE لباس راحت بپوشید و قبل از آزمایش مثانه خود را تخلیه کنید.
- برای سونوگرافی رکتال ممکن است لازم باشد روده تخلیه شود یا مثانه نیمه‌پر باشد.
- در صورت انجام بیوپسی، ممکن است پزشک قبل و بعد از آزمایش آنتی‌بیوتیک تجویز کند تا از عفونت جلوگیری شود.
تفسیر نتایج آزمایش پروستات
- PSA: میزان طبیعی PSA کمتر از 4 نانوگرم در میلی‌لیتر است، اما این عدد بسته به سن، سابقه خانوادگی و دیگر عوامل متغیر است. افزایش بیش از حد یا افزایش ناگهانی باید پیگیری شود.
- DRE: هر گونه سختی، برجستگی یا توده غیرطبیعی نیازمند بررسی بیشتر توسط متخصص کلیه و مجاری ادرار در شیراز است.
- سونوگرافی: وجود توده، تغییر شکل یا بزرگ شدن غیرطبیعی نشان‌دهنده نیاز به نمونه‌برداری است.
- بیوپسی: وجود سلول‌های سرطانی یا غیرطبیعی تایید قطعی برای تشخیص سرطان است و نوع و درجه سرطان نیز تعیین میشود.
سوالات متداول درباره آزمایش پروستات
آیا انجام آزمایش پروستات دردناک است؟
بیشتر آزمایش‌ها مانند PSA و DRE دردناک نیستند. نمونه‌برداری ممکن است کمی ناراحتی ایجاد کند ولی با بی‌حسی قابل تحمل است.
چند وقت یک بار باید آزمایش پروستات انجام شود؟
برای مردان بالای 50 سال هر سال یا هر دو سال یک بار توصیه میشود. در افراد با سابقه خانوادگی یا ریسک بالا، این زمان ممکن است کوتاه‌تر شود.
آیا افزایش PSA همیشه به معنای سرطان است؟
خیر، التهاب، عفونت و بزرگی خوش‌خیم نیز می‌توانند سطح PSA را افزایش دهند.
آیا می‌توان با آزمایش خون به تنهایی سرطان پروستات را تشخیص داد؟
خیر، آزمایش خون فقط یکی از ابزارهاست و باید همراه با معاینات بالینی و در صورت لزوم سونوگرافی و بیوپسی انجام شود.
جمع بندی
آزمایش پروستات، شامل آزمایش خون PSA و معاینه رکتال (DRE)، ابزارهای مهمی برای غربالگری و تشخیص زودهنگام بیماری‌های پروستات، به ویژه سرطان پروستات هستند. این آزمایش‌ها به سادگی و با حداقل آمادگی انجام می‌شوند. در حالی که افزایش سطح PSA لزوماً به معنای سرطان نیست، نتایج غیرطبیعی نیاز به بررسی‌های بیشتر توسط پزشک متخصص اورولوژی دارد. با آگاهی از روش‌های انجام این آزمایش‌ها و اهمیت تشخیص زودهنگام، مردان می‌توانند گامی مهم در حفظ سلامت پروستات و بهبود کیفیت زندگی خود بردارند.
