غده پروستات، واقع در زیر مثانه مردان، با افزایش سن مستعد ابتلا به بیماری‌های مختلفی از جمله بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) و سرطان پروستات است. در برخی موارد، برای درمان این بیماری‌ها، جراحی پروستات به عنوان یک گزینه درمانی مطرح میشود. یکی از رایج‌ترین سؤالات در مواجهه با پیشنهاد جراحی پروستات این است که آیا عمل پروستات خطرناک است؟ پاسخ به این سؤال پیچیده است و به عوامل متعددی از جمله نوع جراحی، وضعیت سلامت عمومی بیمار، مهارت جراح و تجهیزات مرکز درمانی بستگی دارد. در این مطلب از سایت پزشک شهر، به بررسی جامع انواع عمل پروستات، خطرات عمل پروستات و ملاحظاتی که باید قبل از تصمیم‌گیری برای جراحی در نظر گرفت، می‌پردازیم.
مجله سلامت پزشک شهر با ارائه مطالب، به شما در انتخاب بهترین راهکار برای سلامتی خود کمک می‌کند. اما فراموش نکنید که این اطلاعات صرفا جهت آگاهی است و جایگزین نظر پزشک معالج شما نیست. برای تشخیص و جراحی باید به پزشک مراجعه کنید.
آیا عمل پروستات خطرناک است؟
عمل پروستات، مانند هر عمل جراحی دیگری، ممکن است با خطراتی همراه باشد. اما میزان این خطرات بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله:
- نوع عمل جراحی انجام شده
- وضعیت سنی و سلامت عمومی بیمار
- تجربه و مهارت جراح
- مراقبت‌های پس از عمل انجام شده
انواع روش های جراحی پروستات
جراحی پروستات به روش‌های گوناگونی انجام میشود که هر یک ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند. انتخاب بهترین روش جراحی، بسته به شرایط بالینی بیمار و نظر پزشک متخصص تعیین میشود. عوامل مؤثر در این انتخاب شامل مواردی همچون:
- اندازه و ساختار پروستات
- شدت نشانه‌ها و مشکلات ادراری
- وضعیت جسمانی کلی بیمار
- ترجیحات شخصی فرد بیمار
در ادامه به شناخته‌شده‌ترین روش‌های جراحی پروستات اشاره می‌کنیم تا دید روشنی از میزان ایمنی و کارآمدی این عمل داشته باشید:
جراحی پروستات از طریق مجرای ادرار (TURP)
این تکنیک یکی از رایج‌ترین و کم تهاجمی‌ترین روش‌ها برای درمان بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH) است. در این روش، وسیله‌ای نازک به نام رزکتوسکوپ از راه مجرای ادرار وارد شده و به کمک یک حلقه فلزی، بخش‌هایی از بافت پروستات حذف می‌گردد.
برش داخلی پروستات (TUIP)
روش TUIP از نظر ظاهری شبیه به TURP است، با این تفاوت که به جای برداشتن بافت، برش‌های کوچکی در دیواره پروستات ایجاد میشود تا فشار از روی مجرای ادرار برداشته شود. این روش معمولاً در مواردی که پروستات اندازه کوچکی دارد کاربرد دارد.
پروستاتکتومی به روش باز
در این روش سنتی، یک برش بزرگ در ناحیه تحتانی شکم یا میان مقعد و کیسه بیضه ایجاد میشود و کل پروستات خارج می‌گردد. این روش عمدتاً برای مواردی مانند پروستات‌های بزرگ یا سرطان‌های پیشرفته به کار می‌رود.
پروستاتکتومی لاپاراسکوپیک و رباتیک
این تکنیک‌ها با کمک ابزارهای پیشرفته و از طریق برش‌های کوچک انجام می‌شوند. در روش لاپاراسکوپیک، جراح با استفاده از ابزارهای دستی پروستات را برمی‌دارد، در حالی‌که در روش رباتیک، یک سیستم پیشرفته، ابزارها را به‌دقت کنترل می‌کند. این روش‌ها معمولاً با درد کمتر و دوره بهبودی کوتاه‌تر همراه هستند.
درمان پروستات با بخار آب (روش Rezum)
در این روش جدید و غیرتهاجمی، از انرژی بخار آب برای نابودسازی بافت اضافی پروستات استفاده میشود. این روش بدون نیاز به برش، انجام شده و معمولاً دوران نقاهت بسیار کوتاهی دارد.
درمان با امواج مایکروویو
در این تکنیک، امواج مایکروویو به‌صورت هدفمند به بافت پروستات تابانده می‌شوند و با افزایش حرارت، بافت اضافی نابود میشود. این روش عمدتاً در مواردی استفاده میشود که بیمار توانایی تحمل جراحی‌های سنگین را ندارد.
سیستم UroLift
در روش UroLift، از گیره‌های کوچکی استفاده میشود تا بافت پروستات را از مجرای ادرار دور نگه دارند. این کار موجب بهبود جریان ادرار میشود، بدون آنکه بافتی از پروستات حذف گردد. این روش کم‌تهاجمی است و در بسیاری از موارد به بیهوشی عمومی نیاز ندارد.
عوارض و پیامدهای احتمالی جراحی پروستات
عمل جراحی پروستات، همانند سایر مداخلات جراحی، ممکن است با خطراتی همراه باشد. میزان بروز این عوارض به نوع جراحی، شرایط جسمانی بیمار، تجربه پزشکان متخصص جراحی پروستات در شیراز و مراقبت‌های بعد از عمل بستگی دارد. در اینجا به مهمترین پیامدهای احتمالی اشاره می‌کنیم:
- خونریزی: در حین یا پس از انجام عمل، احتمال بروز خونریزی وجود دارد. در برخی موارد شدید، بیمار ممکن است نیاز به تزریق خون داشته باشد تا افت حجم خون جبران شود.
- عفونت‌ها: عفونت در ناحیه جراحی یا سیستم ادراری یکی از عوارض متداول است. استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای پیشگیری یا درمان این وضعیت رایج است.
- نشت ادرار (بی‌اختیاری): بعضی از بیماران ممکن است پس از جراحی، دچار بی‌اختیاری ادراری شوند، به‌ویژه هنگام عطسه، سرفه یا فعالیت بدنی. این عارضه اغلب موقتی بوده و با تمرینات تقویت عضلات کف لگن مانند تمرینات کگل بهبود می‌یابد.
- اختلال در عملکرد جنسی: ناتوانی در دستیابی به نعوظ یا کاهش کیفیت آن ممکن است پس از جراحی ایجاد شود. این مشکل در نتیجه آسیب به اعصاب مسئول نعوظ ایجاد میشود و با داروها، روش‌های فیزیکی و در موارد خاص، جراحی قابل درمان است.
- تنگی مجرای ادرار: در برخی موارد، پس از جراحی، مجرای ادرار ممکن است دچار باریکی شود که در نتیجه آن، عبور ادرار دشوار میشود. روش‌هایی مانند گشادسازی یا جراحی مجدد برای رفع این عارضه مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- ارگاسم بدون انزال (ارگاسم خشک): برخی از مردان ممکن است پس از عمل جراحی، هنگام رسیدن به اوج لذت جنسی، مایعی از آن‌ها خارج نشود. این حالت بیشتر به دلیل آسیب یا برداشته شدن بخشی از غدد تولیدکننده مایع منی ایجاد میشود.
- آسیب به راست‌روده (رکتوم): در جراحی‌های باز، احتمال نادری وجود دارد که رکتوم آسیب ببیند. اگرچه این عارضه به‌ندرت اتفاق می‌افتد، اما در صورت وقوع، نیاز به درمان جدی دارد.
- ایجاد فیستول ادراری: در موارد نادر، ممکن است ارتباط غیرطبیعی میان مجرای ادرار و دیگر اعضا یا پوست ایجاد شود که باعث نشت ادرار میشود. این وضعیت معمولاً با جراحی اصلاح میشود.
- مشکلات ناشی از بیهوشی: واکنش‌های آلرژیک، افت فشار خون یا مشکلات تنفسی، از جمله عوارض احتمالی بیهوشی عمومی هستند که ممکن است در حین یا پس از جراحی بروز کنند.
- تشکیل لخته خون: پس از جراحی، احتمال تشکیل لخته در اندام تحتانی یا حتی ورود آن به ریه‌ها وجود دارد. این مسئله جدی بوده و معمولاً با داروهای ضدانعقاد کنترل میشود.
- احساس درد: درد در ناحیه جراحی پس از عمل طبیعی است. مصرف مسکن‌های تجویزشده می‌تواند به کاهش آن کمک کند و معمولاً با گذشت زمان کاهش می‌یابد.
- عوارض نادر دیگر: در موارد معدودی، بیمار ممکن است دچار آسیب به اعصاب مجاور، ایجاد فتق در ناحیه عمل یا تجمع مایع لنفاوی (لنفوسل) شود.
ملاحظات قبل از تصمیم گیری برای عمل پروستات
قبل از اینکه تصمیم به جراحی پروستات بگیرید، باید با متخصص کلیه و مجاری ادرار در شیراز مشورت کرده و نکات زیر را در نظر بگیرید:
- نوع بیماری: (BPH یا سرطان) و شدت آن.
- وضعیت سلامت عمومی: وجود بیماری‌های زمینه‌ای (قلب، ریه، دیابت) می‌تواند خطر جراحی را افزایش دهد.
- سن بیمار: بیماران مسن‌تر ممکن است با خطرات بیشتری روبرو باشند.
- اهداف درمان: آیا هدف، صرفاً تسکین علائم است یا درمان قطعی سرطان؟
- انتظارات بیمار: در مورد نتایج واقع‌بینانه باشید و در مورد عوارض احتمالی و تأثیر آن بر کیفیت زندگی خود بحث کنید.
- گزینه‌های درمانی جایگزین: در بسیاری از موارد (به خصوص BPH خفیف تا متوسط یا سرطان پروستات در مراحل اولیه و کم‌خطر)، گزینه‌های درمانی دیگری مانند دارودرمانی، پایش فعال (Active Surveillance) یا رادیوتراپی نیز وجود دارد که باید بررسی شوند.
- تجربه جراح و مرکز درمانی: انتخاب یک جراح باتجربه در انجام نوع خاص جراحی مورد نظر و یک مرکز درمانی مجهز، می‌تواند به طور قابل توجهی خطرات را کاهش دهد و نتایج را بهبود بخشد.
- حمایت پس از جراحی: در مورد برنامه‌های توانبخشی (مانند فیزیوتراپی کف لگن برای بی‌اختیاری) و حمایت‌های روانشناختی پس از جراحی اطلاعات کسب کنید.
جمع بندی
پاسخ به این سؤال که آیا عمل پروستات خطرناک است، یک "بله" یا "خیر" مطلق نیست. هر عمل جراحی دارای خطراتی است و جراحی پروستات نیز از این قاعده مستثنی نیست. خطرات آن به شدت به نوع جراحی (برای BPH یا سرطان)، وسعت عمل و سلامت کلی بیمار بستگی دارد. در حالی که عوارضی مانند بی‌اختیاری ادرار و اختلال نعوظ از شایع‌ترین نگرانی‌ها هستند، پیشرفت در تکنیک‌های جراحی (به ویژه لاپاروسکوپی و رباتیک) و مراقبت‌های پس از عمل، به کاهش این عوارض کمک کرده است. مهمترین گام، مشورت با یک اورولوژیست مجرب، آگاهی کامل از تمامی گزینه‌های درمانی و خطرات و مزایای هر یک، و تصمیم‌گیری آگاهانه بر اساس شرایط فردی است.
