آیا فعالیت ذهنی از زوال عقل جلوگیری می کند؟

آیا فعالیت ذهنی از زوال عقل جلوگیری می کند؟

آرزو

«از آن استفاده کن وگرنه از دستش میدهی» یک ضرب المثل معروف انگلیسی است که در مورد سلامت ذهن و مغز بسیار استفاده می شود. اما واقعاً فعالیت ذهنی تا چه میزان در پیشگیری از زوال عقل تاثیر دارد؟ ما در این مقاله از پزشک شهر با بهره از تحقیقات اخیر و نظر دانشمندان به این سوال پاسخ می دهیم.

آیا فعالیت های ذهنی مانند کتاب خوانی و حل پازل از زوال عقل پیشگیری می کند؟

میلیون ها نفر در سراسر جهان مبتلا به زوال عقل هستند. زوال عقل یک اختلال مزمن زوال عصبی است که روی حافظه، شناخت و توانایی فکری تاثیر می گذارد. شایع ترین نوع زوال عقل بیماری آلزایمر است.

با این که درمان قطعی و مخصوصی برای زوال عقل وجود ندارد، بعضی روش های درمانی به کنترل علایم این اختلال شناختی کمک می کنند. در شرایط کنونی تحقیقات متعددی در رابطه با آسیب شناسی (پاتولوژی) زوال عقل و کشف روش های درمان در حال انجام است. دانشمندان همچنین با جدیت در حال بررسی نقش تغییر سبک زندگی و چگونگی تاثیر آن روی ذهن و جلوگیری زوال عقل هستند.

بررسی جدیدترین تحقیق ها درباره نقش فعالیت ذهنی در زوال عقل

بعضی از این تحقیق ها تاثیر فعالیت های محرک ذهن مانند مطالعه، حل جدول کلمات بر ذهن و خطر زوال عقل را بررسی می کنند.

دانشمندان در تحقیقی که در سال ۲۰۲۱ در ژورنال پزشکی نورولوژی (Neurology) منتشر شد این موضوع را بطور گسترده مورد مطالعه قرار دادند. این تحقیق ثابت کرد که سطح بالایی از فعالیت های شناختی مانند بازی شطرنج و پازل یا خواندن و نوشتن می تواند بروز علایم آلزایمر در افراد بالای ۸۰ سال را تا ۵ سال به تعویق بیندازد. اگر شما به این بیماری مبتلا هستید، می توانید به دکتر درمان آلزایمر در شیراز مراجعه نمایید.

تحقیق دیگری در سال ۲۰۲۲ ثابت کرد که انجام کارهایی که فعالیت ذهنی کمتر یا فرآیند منفعلانه دارند - مانند تماشای تلویزیون - خطر ابتلا به زوال عقل را افزایش می دهد. در طرف مقابل کارهایی که ذهن را بیشتر درگیر می کردند - مانند کار با کامپیوتر - این خطر را کاهش می دهد.

جدیدترین تحقیق که ماه جولای ۲۰۲۳ در ژورنال پزشکی JAMA منتشر شد نتایج مشابهی را نشان می داد. بر این اساس، انجام مداوم فعالیت هایی که مغز را به چالش بکشند مانند خاطره نویسی، بازی با شطرنج، تخته نرد یا پازل خطر بروز زوال عقل را در سالمندان کاهش می دهد.

برای درک بهتر از ارتباط این عوامل، ما نظر پنج پزشک متخصص در موضوعاتی مثل تاثیر فعالیت های محرک ذهن بر خطر زوال عقل و موارد مفید و موثر دیگر جویا شدیم.

آیا فعالیت ذهنی از زوال عقل جلوگیری می کند؟

انجام فعالیت باعث بهبود ذخیره شناختی (ذهنی) می شود

در این باره ما با دکتر جویس گومز-آزمن معاون شرکت سلامت دیجیتال Linus Health و استادیار نورولوژی دانشکده پزشکی میامی صحبت کردیم. او گفت فعالیت های محرک شناخت و ذهن مانند مطالعه یا حل کردن پازل ضمن کاهش خطر زوال عقل، ذخیره شناختی را بزرگ می کنند. او توضیح داد «ذخیره شناختی» را می توان به عنوان کتاب خانه ذهنی فرد و مجموعه اطلاعات او در نظر گرفت.

بنابراین هر چیزی که یاد می گیریم انگار کتابی روی قفسه های کتاب خانه گذاشته ایم. هر چه که تعداد کتاب ها بیشتر می شوند اندازه این کتاب خانه نیز بزرگتر می شود. اما حتما می پرسید این موضوع چه اهمیتی دارد. به عقیده دکتر گومز ساخت و گسترش این کتاب خانه اطلاعات و دانستنی ها به نوعی سپری در برابر فراموشی است.

زمانی که اندازه کتاب خانه بزرگ باشد، با این که ممکن است کتاب های زیادی قرض گرفته شده باشند هنوز بسیاری کتاب دیگر به عنوان جایگزین وجود دارند که فعالیت درست کتاب خانه را تضمین می کنند. دکتر گومز همچنین گفت که ذخیره شناختی در کل طول عمر از طریق تحصیل و تجربه - مخصوصا چیزهایی که چالش و تامل برانگیز هستند - ایجاد می شود.

بهترین دکتر زوال عقل عروقی در شیراز

نتایج تحقیق درباره عوامل موثر

یک تحقیق اخیر (۲۰۲۲) در ژورنال نورولوژی نشان می داد مهارت های ذهنی کودکی، تحصیلات و سرگرمی های دوران کودکی روی ذخیره شناختی تاثیر گذارند. محققان زندگی ۱۱۸۴ شرکت کننده را از کودکی تا ۶۹ سالگی مورد بررسی قرار دادند. در انتها از آن ها خواسته شد تا در یک آزمون شناختی از ۱۰۰ نمره شرکت کنند. محققان نتیجه گرفتند که افراد با مدرک لیسانس یا بالاتر بطور میانگین ۱.۲۲ امتیاز بیشتر نسبت به افراد بدون تحصیلات دانشگاهی بدست آوردند. افرادی که شش سرگرمی یا بیشتر نظیر شرکت در کلاس آموزشی، فعالیت داوطلبانه یا اجتماعی داشتند بطور میانگین ۱.۵۳ امتیاز بالاتر از افراد با چهار سرگرمی کسب کردند.

علاوه بر این افرادی که کاری در سطح حرفه ای یا متوسط داشتند حدود ۱.۵ امتیاز یا بیشتر نسبت به افراد با کار بدون مهارت ویژه بدست آوردند. همچنین افرادی که مهارت مطالعه بهتری داشتند با سرعت و نرخ کمتری نسبت به دیگران دچار تحلیل قوای شناختی و ذهنی شدند.

دکتر رابرت ویگینز یک نورولوژیست (متخصص مغز و اعصاب) در کارولینای شمالی است. او گفت همانطور که بدن و عضلات در اثر کاهش فعالیت ضعیف می شوند، مغز نیز ممکن است به همین دلیل دچار تحلیل شود.

ایجاد چالش سالم برای قوای ذهنی - تا آن جا که منجر به دلسردی نشود - باعث بهبود سلامتی، اعتماد بنفس و حس استقلال می شود. با این که یک فرد ۷۰ ساله توان و قوای شناختی ۲۰ سالگی خود را ندارد، چالش ذهنی باعث می شود حس و حال ۵۰ سالگی را بخاطر بیاورد.

ورزش ذهنی بخش های متعدد مغز را فعال می کند

در این باره ما با دکتر دیوید هانتر استادیار رشته نورولوژی در دانشکده پزشکی هیوستون صحبت کردیم. او در این باره گفت که حتی بیماران مبتلا به زوال عقل پیشرفته نیز می توانند از مزایای ورزش های ذهنی بهره ببرند. به تعریف او هر فعالیتی که قسمت های مختلف مغز را همزمان بکار بگیرد نوعی ورزش ذهنی حساب می شود.

مطالعه، حل پازل، فعالیت هنری، گفت و گو، بازی و کار تنها چند نمونه از ورزش های ذهنی هستند. دکتر هانتر گفت به بیان دیگر، تنها چیزی که در این مورد موثر نیست لم دادن و تماشای تلویزیون است. حتی اگر بیماران نتوانند فعالیت های سابق خود را ادامه دهند کتاب های رنگ آمیزی، موسیقی یا حتی گفت و گوی ساده هم مفید هستند.

آیا اندازه ذخیره شناختی محدودیت دارد؟

اغلب متخصصان معتقدند ذخیره شناختی به حفظ مهارت های فکری فرد کمک می کند، اما ما تا حد خاصی می توانیم این ذخیره را با ورزش ذهنی گسترش دهیم.

دکتر رافائل والد یک نوروسایکولوژیست (عصب روانشناس) در موسسه نورولوژی مارکوس است. او در این باره گفت که افراد با هوش و IQ بالاتر عملکرد بهتری در برابر زوال عقل دارند چون ذخیره شناختی بزرگتری دارند. اما باید بدانید که زمانی که دچار زوال عقل شوید دیگر نمی توانید فرآیند تحلیل را با فعالیت های ذهنی و شناختی متوقف کنید. هرچند کارهایی مانند حل جدول کلمات سبب کاهش سرعت بروز علایم می شوند. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید از بهترین پزشک مغز و اعصاب شیراز بپرسید.

آیا فعالیت ذهنی از زوال عقل جلوگیری می کند؟

نظر دانشمندان و پزشکان متخصص چیست؟

پروفسور کارن لینکولن استاد دانشگاه کالیفورنیا در دپارتمان سلامت شغلی و محیط کار است.

او خاطرنشان کرد برخی شواهد نشان می دهند فعالیت های ذهنی مثل حل پازل، جدول و بازی با کلمات سرعت تحلیل قوای ذهنی در بیماران با اختلال ضعیف ذهنی را کاهش می دهند. با این وجود شواهد برای نتیجه گیری کلی، هنوز متناقض و اندک هستند.

درست است که این فعالیت ها برای تحریک مغز موثرند، اما پازل به تنهایی لزوما باعث بهبود قوای ذهنی و شناختی نمی شوند یا خطر زوال عقل را کاهش نمی دهند. بنابراین باید تمام سیستم گردش خون را یک واحد در نظر بگیریم و آن را به بخش های مجزا بدل نکنیم.

دکتر گومز ضمن تایید این موارد گفت که تحریک ذهنی به خودی خود برای کاهش خطر زوال عقل کافی نیست. او اشاره کرد که جدیدترین و پیشگام ترین تحقیق ثابت کرد که بیشترین بهبود مهارت های فکری و کاهش خطر زوال زمانی صورت می گیرد که چند عادت سالم ایجاد شود.

۱۲ عامل خطر زوال عقل که قابل پیشگیری هستند کدامند؟

برای این که بدانیم چه رفتارهایی را باید تغییر دهیم، دکتر گومز توصیه کرد به تحقیقی در سال ۲۰۲۰ درباره پیشگیری، مداخله و درمان زوال عقل مراجعه کنیم.

نتایج تحقیق روی ۱۲ عامل خطر اصلاح پذیر که باعث ۴۰٪ از موارد زوال عقل هستند تاکید داشت.

  • سطح تحصیلات فرد
  • سطح ارتباطات اجتماعی
  • مشکل شنوایی
  • برنامه ورزشی منظم
  • علایم افسردگی
  • مصرف الکل
  • چاقی در میانسالی
  • قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا
  • مصرف سیگار
  • آسیب به جمجمه
  • فشار خون بالا
  • دیابت

دانشمندان این تحقیق اشاره کردند که درمان این علایم خطر ابتلا به زوال عقل را از طریق کاهش آسیب عصبی کاهش می دهد. کنترل آسیب هایی مانند تجمع پروتئین های تاو و التهاب سبب افزایش و یا حفظ ذخیره شناختی می شود. دکتر گومز برای درک بهتر از شرایط افزود اگر همین امروز اقدام کنیم، تا سال دیگر می توانیم از بیش از یک سوم موارد ابتلا به زوال عقل جلوگیری کنیم.

آیا فعالیت ذهنی از زوال عقل جلوگیری می کند؟

چطور اقداماتی برای کاهش خطر زوال عقل انجام دهیم

دکتر گومز گفت حتی اگر اکنون دچار فراموشی هستید، چیزهای جدید یاد بگیرید تا سلامت مغزتان بهبود پیدا کند. به چالش کشیدن مغز با یادگیری اطلاعات جدید باعث بهبود حافظه، دقت و قدرت فکری می شود و کیفیت زندگی شما را بالا می برد.

او همچنین افزود تا می توانید تجربه های جدید و شاد بسازید، چیزهای جدید را ببینید و کشف کنید تا سلامت مغز بهتری داشته باشید. مغز ما علاقه زیادی به تازگی دارد، بنابراین اساسی ترین ویژگی باید انتخاب مواردی که نه خیلی دشوار نه خیلی آسان هستند باشد.

مکان فعالیت های مورد علاقه تان را عوض کنید. دکتر گومز توصیه می کند از جاهای مختلف دیدن کنید چون این کار باعث می شود دید مثبتی به زندگی پیدا کنید و مغز سالم تری داشته باشید.

مثلا اگر بطور منظم پیاده روی می کنید بهتر است در مسیرهای جدید قدم بزنید. یا می توانید از مسیر دیگری به محل کار بروید یا از فروشگاه دیگری خرید کنید. حتی تلاش برای پیدا کردن قفسه شیر در یک سوپرمارکت جدید باعث می شود مغز برای حل این مسئله بیشتر تلاش کند و دچار چالش شود. بنابراین سعی کنید هر روزتان متفاوت باشد و هر روز چیزهای جدید تجربه کنید.

دکتر لینکلن همچنین در این باره گفت:

اگر بازی های کارتی را دوست دارید خبر خوب این است که هنگام بازی فعالیت مغزی مناسبی خواهید داشت. موضوع چالشی بودن یا نیاز به حافظه قوی در این بازی ها نیست، بلکه دلیل آن گروهی بودن این بازی هاست. رفتارهای اجتماعی برای مغز مفید هستند.

در پایان اگر نگران سلامت ذهن خود و عزیزانتان هستید، بهتر است ضمن مراجعه به پزشک متخصص تغییراتی در سبک زندگی خود ایجاد کنید. با پیشگیری از آلزایمر و زوال عقل سلامت و رضایت از دوران سالمندی خود را تضمین کنید.

منبع: مقالات پزشکی MedicalNewsToday.com

نظر کاربران