سرگیجه، احساس سبکی سر، عدم تعادل یا احساس چرخیدن محیط (Vertigo)، یکی از شایعترین دلایل مراجعه به پزشک است. اولین و مهمترین نکته این است که رژیم غذایی به تنهایی «درمان» قطعی سرگیجه نیست، اما میتواند یک ابزار «حمایتی» فوقالعاده قدرتمند باشد. در ادامه این مطلب به بررسی مواد غذایی مفید برای درمان سرگیجه می پردازیم.
مجله سلامت پزشک شهر با ارائه مطالب، به شما در انتخاب بهترین راهکار برای سلامتی خود کمک میکند. اما فراموش نکنید که این اطلاعات صرفا جهت آگاهی است و جایگزین نظر پزشک معالج شما نیست. برای تشخیص و جراحی باید به پزشک مراجعه کنید.
بهترین خوراکی ها برای درمان سرگیجه
سرگیجه از مشکلات شایعی است که بسیاری از افراد آن را تجربه میکنند و در بسیاری از موارد، رژیم غذایی نامناسب یا کمبود مواد مغذی میتواند عامل اصلی بروز آن باشد. کمآبی بدن، کاهش قند خون، کمبود ویتامینها و مواد معدنی یا حتی مصرف برخی داروها از جمله دلایل رایج ایجاد سرگیجه هستند. خوشبختانه، با اصلاح تغذیه و مصرف برخی خوراکیهای مفید، میتوان این عارضه را تا حد زیادی کنترل و حتی درمان کرد. در ادامه، با چند خوراکی مؤثر در درمان سرگیجه آشنا میشویم:
آب و مایعات کافی
یکی از سادهترین و مؤثرترین راهها برای درمان سرگیجه، هیدراته نگه داشتن بدن است. کمبود آب باعث کاهش جریان خون به مغز و در نتیجه سرگیجه میشود. مصرف منظم آب در طول روز و استفاده از مایعاتی مانند آب نارگیل، دوغ یا دمنوشهای گیاهی به حفظ تعادل بدن و جلوگیری از احساس سبکی سر کمک میکند.
زنجبیل
زنجبیل از بهترین درمانهای طبیعی برای سرگیجه است. این گیاه با بهبود جریان خون در مغز، از بروز سرگیجه و تهوع جلوگیری میکند. میتوانید زنجبیل را به صورت دمنوش، پودر خشک یا تکههای تازه مصرف کنید. نوشیدن یک فنجان دمنوش زنجبیل در صبح یا هنگام احساس سرگیجه، تأثیر بسیار خوبی در کاهش علائم دارد.
جینکو بیلوبا
جینکو بیلوبا گیاهی باستانی چینی است که به افزایش گردش خون مغزی کمک میکند و عملکرد شناختی را بهبود میبخشد. مصرف مکمل یا عصاره جینکو بیلوبا بهصورت روزانه میتواند سرگیجههای ناشی از ضعف گردش خون یا مشکلات گوش داخلی را تا حد قابل توجهی کاهش دهد.
ترکیب تخم گشنیز و گاسبری
تخم گشنیز و آب گاسبری (آمله) هر دو سرشار از ویتامینهای A و C و آنتیاکسیدانهای طبیعی هستند که در بهبود جریان خون و تنظیم فشار خون مؤثرند. برای تهیه ترکیب درمانی، دو قاشق چایخوری تخم گشنیز را در یک لیوان آب گاسبری بریزید و اجازه دهید یک شب کامل بماند. سپس آن را صاف کرده و صبح ناشتا میل کنید. این ترکیب به مرور، سرگیجه را کاهش داده و بدن را تقویت میکند.
لیمو ترش
لیمو ترش تازه یکی از بهترین منابع ویتامین C است و میتواند در پیشگیری از سرگیجههای ناشی از افت قند خون مؤثر باشد. مصرف آب لیموی تازه در آب ولرم، یا نوشیدن لیموناد طبیعی به بهبود انرژی بدن و تعادل قند خون کمک میکند. همچنین خاصیت ضدالتهابی و آنتیاکسیدانی لیمو، در کاهش احساس خستگی و بیحالی ناشی از سرگیجه مؤثر است.
تغذیه سالم نقش مهمی در کنترل و درمان سرگیجه دارد. نوشیدن آب کافی، مصرف خوراکیهایی مانند زنجبیل، جینکو بیلوبا، تخم گشنیز، گاسبری و لیمو ترش میتواند به بهبود جریان خون، تأمین ویتامینهای ضروری و جلوگیری از افت انرژی کمک کند. با رعایت این نکات ساده و داشتن رژیم غذایی متعادل، میتوان از بروز سرگیجه جلوگیری کرده و احساس سبکی سر و خستگی را به میزان زیادی کاهش داد.
پرهیزات غذایی برای درمان سرگیجه
در کنار دانستن اینکه برای درمان سرگیجه چه خوراکیهایی مفید هستند، توجه به پرهیزات غذایی نیز از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در واقع، رعایت این نکات میتواند به اندازه مصرف مواد غذایی مفید در بهبود و کنترل سرگیجه مؤثر باشد. حتی در برخی موارد، تنها با اصلاح رژیم غذایی و حذف برخی خوراکیهای نامناسب، میتوان شدت یا بروز سرگیجه را تا حد زیادی کاهش داد. بنابراین، آگاهی از این موارد و توجه به آنها در برنامه غذایی روزانه اهمیت بالایی دارد. در ادامه، به چند مورد از مهمترین پرهیزات غذایی برای کنترل سرگیجه اشاره میکنیم.
پیش از هر چیز، باید از مصرف غذاهای فرآوریشده و فوقفرآوریشده خودداری کنید. این نوع خوراکیها که معمولاً بهصورت بستهبندی یا کنسروی در بازار موجودند، حاوی مقادیر زیادی نمک و افزودنیهای شیمیایی هستند. سدیم بالا در این مواد میتواند بر عملکرد گوش داخلی اثر منفی گذاشته و باعث اختلال در مایع درون آن شود. این مسئله در نهایت موجب بر هم خوردن تعادل بدن و تشدید احساس سرگیجه میشود. حذف یا محدود کردن چنین غذاهایی از رژیم غذایی میتواند گامی مؤثر در مسیر درمان باشد.
از سوی دیگر، باید در مصرف برخی میوهها نیز دقت داشته باشید. برای مثال، موز یکی از میوههای مفید و مغذی است، اما زیادهروی در مصرف آن ممکن است نتیجه معکوس بدهد. به دلیل وجود ترکیب تریپتوفان در موز، مصرف زیاد این میوه در برخی افراد میتواند احساس سرگیجه ایجاد کند. در عین حال، مصرف متعادل آن به دلیل وجود پتاسیم، میتواند به تنظیم فشار خون و در نتیجه کاهش سرگیجه کمک کند. بنابراین، رعایت تعادل در مصرف این میوه ضروری است.
از دیگر پرهیزات مهم، اجتناب از نوشیدنیهای حاوی الکل و محدود کردن مصرف کافئین است. هر دو این مواد خاصیت مدر (دیورتیک) دارند و باعث افزایش دفع مایعات از بدن میشوند. این مسئله میتواند سطح مایعات در بدن را کاهش داده و موجب اختلال در عملکرد گوش داخلی شود. کنترل مصرف این نوشیدنیها میتواند به حفظ تعادل بدن و کاهش دفعات سرگیجه کمک کند.
بهطور کلی، حذف غذاهای شور، نوشیدنیهای تحریککننده و فرآوریشده از رژیم غذایی، در کنار مصرف بهاندازه میوهها و سبزیجات تازه، تأثیر بسزایی در بهبود علائم سرگیجه دارد. رعایت این نکات ساده، میتواند شما را از بسیاری از ناراحتیهای ناشی از عدم تعادل بدن رهایی بخشد و به داشتن سبکی سر کمتر و احساس پایداری بیشتر کمک کند.
مصرف دارو برای درمان سرگیجه
در برخی موارد، سرگیجه ممکن است تنها نتیجه خستگی یا تغذیه نامناسب نباشد، بلکه ریشه در مشکلات عمیقتر جسمی یا روانی داشته باشد. بیتوجهی به این مسئله میتواند در درازمدت باعث تشدید علائم یا بروز مشکلات جدیتری شود. بنابراین، اگر با رعایت رژیم غذایی مناسب و انجام توصیههای عمومی بهبودی حاصل نشد، مراجعه به پزشک ضروری است.
پزشک با بررسی وضعیت عمومی بدن، انجام معاینات بالینی و در صورت نیاز، تجویز آزمایشهای تکمیلی، علت اصلی سرگیجه را شناسایی میکند. بر اساس نتایج این بررسیها، ممکن است درمان دارویی برای شما در نظر گرفته شود. بهطور کلی، داروهایی که برای کنترل سرگیجه تجویز میشوند، معمولاً در دسته داروهای ضد اضطراب، ضد افسردگی یا داروهای متعادلکننده سیستم عصبی قرار دارند.
از جمله رایجترین داروهایی که در این زمینه استفاده میشوند میتوان به آلپرازولام، فلوکستین و دیازپام اشاره کرد. این داروها با کاهش تنش و اضطراب، به بهبود عملکرد سیستم عصبی و کنترل احساس عدم تعادل کمک میکنند. البته باید توجه داشت که مصرف این داروها تنها باید تحت نظر پزشک صورت گیرد، چرا که استفاده خودسرانه از آنها ممکن است عوارض جانبی بهدنبال داشته باشد.
علاوه بر این، در برخی بیماران ممکن است سرگیجه ناشی از مشکلات گوارشی باشد. در چنین شرایطی، متخصص مغز و اعصاب در شیراز داروهایی را تجویز میکند که عملکرد دستگاه گوارش را بهبود میبخشند و از این طریق موجب کاهش سرگیجه میشوند. این نوع درمانها معمولاً برای سرگیجههایی که منشاء داخلی یا متابولیکی دارند، بسیار مؤثر هستند.
سایر روش های درمان سرگیجه
اکنون که دانستیم چه خوراکیهایی برای درمان سرگیجه مفید هستند و در چه شرایطی باید از دارو استفاده کرد، لازم است به روشهای مکمل نیز اشاره کنیم. انجام ورزشهای سبک مانند پیادهروی منظم، تمرینات تعادلی یا یوگا، نقش موثری در بهبود جریان خون و عملکرد سیستم عصبی دارد و میتواند دفعات بروز سرگیجه را کاهش دهد.
همچنین داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل، خواب کافی، مصرف آب به میزان لازم و پرهیز از استرسهای روزمره، از دیگر عواملی هستند که در بهبود و پیشگیری از سرگیجه مؤثرند. در واقع، درمان سرگیجه یک فرایند چندوجهی است که نیاز به توجه همزمان به تغذیه، سلامت روان، فعالیت بدنی و رعایت سبک زندگی سالم دارد.
جمع بندی
در مجموع، درمان سرگیجه نیازمند رویکردی جامع است که شامل رعایت رژیم غذایی سالم، پرهیز از غذاهای شور و فرآوریشده، کنترل مصرف کافئین و الکل، و توجه به تعادل در مصرف میوهها میشود. در کنار این موارد، انجام فعالیتهای ورزشی منظم، مدیریت استرس و خواب کافی میتواند به بهبود تعادل بدن و کاهش دفعات بروز سرگیجه کمک کند. در صورت تداوم علائم، مراجعه به پزشک برای تشخیص علت دقیق و دریافت درمان دارویی مناسب ضروری است تا از بروز مشکلات جدیتر جلوگیری شود.
منبع: www.neuroequilibrium.in
