پزشک شهر - اسهال، وضعیتی ناخوشایند و آزاردهنده است که با دفع مکرر مدفوع آبکی و شل مشخص می‌شود. این عارضه میتواند ناشی از عوامل مختلفی مانند عفونت‌های ویروسی یا باکتریایی، مسمومیت غذایی، عدم تحمل غذایی، اضطراب و یا مصرف برخی داروها باشد. در حالی که اسهال در اکثر موارد خفیف و کوتاه مدت است، میتواند به دلیل کم آبی بدن، به ویژه در کودکان و افراد مسن، خطرناک باشد.
خوشبختانه، راه‌های مختلفی برای درمان خانگی اسهال وجود دارد که میتواند به تسریع روند بهبودی و کاهش علائم کمک کند. در این مطلب، به بررسی جامع درمان خانگی اسهال می‌پردازیم و نکات مفیدی را برای پیشگیری از اسهال ارائه خواهیم داد.
مجله سلامت پزشک شهر با ارائه مطالب، به شما در انتخاب بهترین راهکار برای سلامتی خود کمک می‌کند. اما فراموش نکنید که این اطلاعات صرفا جهت آگاهی است و جایگزین نظر پزشک معالج شما نیست. برای تشخیص و جراحی باید به پزشک مراجعه کنید.
علائم و علل ایجاد اسهال
اسهال به وضعیتی گفته می‌شود که مدفوع به شکل آبکی و با حجم زیادی از بدن خارج می‌شود. در این وضعیت، غذا و مایعات به سرعت از روده عبور میکنند و جذب مواد معدنی و آب مورد نیاز بدن کم می‌شود. اسهال ممکن است به تنهایی یک واکنش طبیعی بدن باشد که به تدریج خود به خود بهبود پیدا کند. اما اگر با حضور خون در مدفوع یا به مدت زمان طولانی تری ادامه داشته باشد، حتماً به پزشک مراجعه شود.
مهم ترین علائم اسهال شامل موارد زیر است:
- تب، لرزش، احساس ضعف عمومی و تشنگی
- کاهش وزن در صورت ادامه دار بودن اسهال
- دفع مدفوع شل و مکرر
- درد و گرفتگی شکم
علت اسهال ممکن است از باکتری ها، انگل ها، ویروس ها یا مواد آلوده در غذا و آب باشد. مصرف غذاهای محلی یا آب از منابع محلی در سفر نیز میتواند باعث ایجاد اسهال مسافرتی شود. برای درمان اسهال مسافرتی معمولاً از داروهای گیاهی استفاده می‌شود.
درمان‌های خانگی اسهال
این روش‌های خانگی میتوانند به بهبود و مدیریت اسهال کمک کنند:
- مصرف مایعات: نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات متعادل کننده میتواند از دهیدراسیون جلوگیری کند و به بازسازی مواد مفقود شده در اثر اسهال کمک کند. آب، آب میوه های رقیق شده، آبگوشت، نوشیدنی‌های ورزشی و نوشابه های بدون کافئین میتوانند انتخاب‌های مناسبی باشند.
- کاهش مصرف کافئین: مصرف کمتر نوشیدنی ها و غذاهایی که حاوی کافئین هستند، مانند قهوه، نوشابه های رژیمی، چای پررنگ، چای سبز و شکلات، ممکن است به کنترل اسهال کمک کند.
- اجتناب از مواد غذایی گازدار: مصرف مواد غذایی که میتوانند موجب افزایش گاز در روده شوند، مانند لوبیا، کلم بروکلی، آبجو و نوشابه های گازدار، میتواند به بهبود وضعیت اسهال کمک کند.
- خودداری از مصرف لاکتوز: برخی افراد ممکن است به لاکتوز - ماده موجود در مواد لبنی - حساسیت داشته باشند و مصرف آن میتواند به ایجاد اسهال منجر شود. در نتیجه، از مصرف مواد لبنی خودداری کنید، به ویژه اگر تحمل لاکتوز در بدن شما کم است.
اگر علائم اسهال شما شدید یا برای مدت طولانی ادامه دارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت آن مشخص شود و درمان مناسبی تجویز شود.
گیاهان دارویی برای درمان خانگی اسهال
![درمان خانگی اسهال]()
دارچین : درمان خانگی دل پیچه و اسهال بزرگسالان
دارچین به عنوان یکی از ادویه های محبوب و دارای خواص دارویی، میتواند در درمان اسهال و کنترل تحرکات روده مؤثر باشد. خاصیت ضد میکروب و ضد باکتری آن همچنین میتواند در پاک سازی بدن از عوامل بیماری زا کمک کند. اما باید توجه داشت که برخی افراد ممکن است به دارچین حساسیت داشته باشند و مصرف آن برای آن‌ها منجر به عوارض جانبی شود.
برای استفاده از دارچین در درمان اسهال، میتوانید 2 تا 4 گرم دارچین را در طول روز به صورت دم کرده مصرف کنید. اما قبل از مصرف، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، به خصوص اگر از دارچین برای اولین بار استفاده می‌کنید یا اگر به هر دلیلی به گیاهان حساسیت دارید.
زنجبیل
زنجبیل به عنوان یکی از گیاهان دارویی معروف است که در درمان اسهال و مشکلات معده مؤثر است. خاصیت ضد باکتری و ضد میکروبی آن میتواند در درمان اسهال و کاهش تهوع و استفراغ مفید باشد. همچنین، خاصیت ضد التهابی زنجبیل میتواند در تسکین درد شکمی و نفخ ناشی از اسهال کمک کند.
استفاده از زنجبیل به صورت دم‌کرده یکی از روش‌های متداول برای مصرف آن است. میتوانید هر روز 2 تا 4 گرم زنجبیل را به صورت دم‌کرده مصرف کنید.
اما باید به خاطر داشت که مصرف زیاد زنجبیل ممکن است مشکلات معده را افزایش دهد و همچنین ممکن است با برخی از داروها مانند داروهای خون رقیق کننده تداخل داشته باشد. بنابراین، قبل از شروع مصرف زنجبیل به عنوان درمان، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید، به ویژه اگر شما از داروهای دیگر استفاده می‌کنید یا مشکلات معده دارید.
خاکشیر
استفاده از خاکشیر به عنوان درمان برای اسهال و یبوست در طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. خاکشیر دارای خواص ضد التهابی، ضد برونشیال و ضد باکتریایی است که میتواند در درمان برخی از مشکلات معده و روده مؤثر باشد. برای استفاده از خاکشیر در درمان اسهال، میتوانید آن را در آب سرد حل کرده و به همراه عسل مصرف کنید.
این ترکیب میتواند به تسکین علائم اسهال کمک کند و خواص ضد باکتریایی خاکشیر میتواند در از بین بردن عوامل بیماری زا مؤثر باشد. اما باید توجه داشت که هنوز مطالعات علمی کافی در مورد تاثیرات خاکشیر بر روی اسهال و دیگر مشکلات گوارشی انجام نشده است و اطلاعات علمی محدودی در این زمینه وجود دارد.
ریحان: درمان خانگی اسهال بزرگسالان
ریحان به عنوان یک گیاه دارویی معروف در طب سنتی به عنوان درمان اسهال و مشکلات معده مورد استفاده قرار می‌گیرد. خواص ضد التهابی، ضد باکتریایی و تقویتی ریحان میتواند در کاهش علائم اسهال مؤثر باشد و با تقویت معده، از ابتلا به اسهال جلوگیری کند. استفاده از ترکیب آب ریحان و آب ریشه زنجبیل میتواند در کاهش درد معده و تسکین علائم اسهال مفید باشد. همچنین، مصرف چای ریحان با عسل میتواند در درمان اسهال کمک کند و به آن مزه خوبی بدهد.
برگ گواوا : ضدعفونی‌کننده روده، ضد اسهال شدید
برگ درخت گواوا یکی از قوی ترین داروهای گیاهی برای درمان اسهال است، زیرا دارای ترکیبات قابض، ضدباکتری و ضدویروس مانند تانن ها و فلاونوئیدهاست که به کاهش حرکات روده و مهار عوامل عفونی کمک می‌کند. برای استفاده، 5 تا 7 برگ گواوا را حدود 10 تا 15 دقیقه در آب بجوشانید و روزی 2 تا 3 بار به صورت دمنوش میل کنید. این روش برای اسهال خفیف تا متوسط مؤثر است، اما در صورت ادامه علائم یا شدت یافتن، مراجعه به پزشک ضروری است.
درمان اسهال آبکی
اسهال آبکی میتواند ناراحت‌کننده باشد، اما در بیشتر موارد، با درمان مناسب در منزل یا درمان‌های طبیعی، افراد بهبود می‌یابند. اینکه اسهال توسط باکتری‌ها، ویروس‌ها یا سایر عوامل ایجاد شود، میتواند زمان بهبودی را متأثر کند.
برای جلوگیری از مسمومیت غذایی و ابتلا به اسهال آبکی، مهم است که غذاها را به دمای مناسب نگهداری کنید، دستان خود را قبل از تهیه یا خوردن غذا به طور کامل بشویید، مواد تازه و گوشت خام را جدا نگه دارید و غذاهای دریایی و گوشت را به‌طور کامل پخته کنید.
درمان در منزل برای اسهال آبکی باید شامل مراقبت از بدن برای جلوگیری از خشک شدن، مصرف مایعات بیشتر برای جبران از دست رفتن آب و الکترولیت ها و استفاده از غذاهایی با قند مناسب باشد. همچنین، ممکن است برخی از افراد نسبت به قندها یا شیرین‌کننده های مصنوعی حساسیت داشته باشند که میتواند اسهال آبکی را تحریک کند، بنابراین ممکن است لازم باشد از آن‌ها پرهیز کنند.
درمان اسهال آبکی زرد
برای درمان اسهال آبکی زرد، ابتدا باید از کم آبی بدن جلوگیری کنید، نوشیدن مایعات زیاد مثل محلول ORS، سوپ رقیق، دوغ کم نمک و چای کمرنگ توصیه می‌شود. رژیم غذایی سبک شامل موز، برنج و نان تست مفید است و باید از خوردن غذاهای چرب، شیرین یا لبنیات پرهیز کنید. در صورت ادامه اسهال بیش از 3 روز، یا وجود تب، خون در مدفوع یا علائم کم آبی شدید، باید به پزشک مراجعه کنید. مصرف داروهای ضد اسهال یا پروبیوتیک تنها با تجویز پزشک انجام شود، زیرا در برخی موارد ممکن است خطرناک باشد.
درمان اسهال ویروسی
درمان خانگی اسهال ویروسی اغلب بر اساس تسهیل علائم و حفظ توازن الکترولیتی بدن انجام می‌شود. در صورت اسهال شدید، مصرف مایعات درون وریدی یا ارالیت میتواند به تعادل الکترولیتی بدن کمک کند و از خشکی بدن جلوگیری کند.
آنتی‌بیوتیک‌ها و داروهای ضد ویروسی در درمان اسهال ویروسی معمولاً مؤثر نیستند، مگر اینکه عفونت مرتبط با عامل خاصی باشد که به آن‌ها حساس است.
در صورت تهوع و استفراغ همراه با اسهال، پزشک ممکن است داروهای ضداسهال را تجویز کند.
مصرف مکمل‌های الکترولیتی نیز میتواند در جبران الکترولیت‌های از دست رفته به دنبال اسهال مفید باشد.
در این مدت، مصرف مواد غذایی سبک و آرامش آور مانند سوپ، نان تست و میوه‌ها توصیه می‌شود.
حفظ بهداشت شخصی از اهمیت بالایی نیز برخوردار است، از جمله شستن دست‌ها پس از استفاده از توالت و قبل از انجام وعده‌های غذایی، استفاده از آب و صابون برای تمیز کردن سطوح و شستن میوه‌ها و سبزیجات. این اقدامات میتوانند از انتقال ویروس‌ها و عفونت‌ها به دیگران جلوگیری کنند.
قویترین داروی گیاهی برای اسهال
می توانید کارهایی رو برای کمک به تسکین علائمتون انجام بدید، مثل:
- نوشیدن مایعات زیاد: اسهال میتواند باعث کم آبی بدن بشود، پس مهم است که مایعات زیادی بنوشید تا آب بدن حفظ شود. بهترین مایعات برای نوشیدن، آب، آب میوه و سوپ هستند.
- مصرف غذاهای کم چرب و کم فیبر: این غذاها به هضم غذا در معده و روده شما کمک میکنند و ممکن است اسهال را تشدید کنند. غذاهایی مثل موز، برنج سفید و نان تست میتوانند گزینه های خوبی باشند.
- استراحت: بدن شما برای بهبودی به استراحت نیاز داره. تا زمانی که حالتون بهتر بشه، از فعالیت های شدید خودداری کنید.
- نعناع: نعناع گیاه دیگری است که به بهبود اسهال کمک می کند و می تواند علائم اسهال را تسکین بدهد. میتوانید نعنا را به صورت دمنوش، مکمل یا به صورت تازه مصرف کنید.
اگر اسهال شما شدید یا همراه با علائمی مثل تب، خونریزی در مدفوع یا درد شدید شکم بود، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
نکاتی برای پیشگیری از اسهال
- شستن دست‌ها با آب و صابون: پس از به خانه آمدن، پخت و پز و غذا خوردن، شستن دست ها به‌طور کامل با آب و صابون از جمله راه های اصلی درمان خانگی اسهال است.
- واکسیناسیون: واکسن روتاویروس میتواند از عامل اصلی ایجاد اسهال، یعنی روتاویروس، پیشگیری کند. این واکسن معمولاً به نوزادان در چند مرحله تزریق می‌شود.
- حفظ بهداشت غذا: نگهداری غذا در دمای مناسب، پختن غذا به دمای توصیه شده، و جلوگیری از مصرف غذاهای خراب شده میتواند از اسهال جلوگیری کند.
- پیشگیری از مصرف آب و نوشیدنی‌های آلوده: در کشورهای درحال توسعه، احتمال آلودگی آب و نوشیدنی‌ها به‌طور معمول بیشتر است. بنابراین، بهتر است از آب لوله‌کشی ننوشید و از تکه های یخ بیرونی هم استفاده نکنید.
- مراقبت از دهان و دندان: استفاده از مسواک با آب لوله کشی و جلوگیری از مصرف فرآورده های شیر یا آبمیوه‌های غیر پاستوریزه نیز میتواند از اسهال جلوگیری کند.
- اجتناب از مصرف مواد خام: اجتناب از مصرف گوشت خام یا نیم‌پز، میوه‌ها و سبزی‌های خام و شسته نشده، و غذاهای محلی از دست فروشان خیابانی نیز به طور قابل توجهی از ابتلا به اسهال جلوگیری می‌کند.
- آب شیرین: در صورت شک داشتن به سلامت آب، آن را بجوشانید تا از احتمال آلودگی و ایجاد اسهال جلوگیری کنید.
برای درمان اسهال چه بخوریم و راه درمانی آن چیست؟
برای درمان اسهال، از رویکردهای مختلفی می‌توان استفاده کرد، که شامل موارد زیر است:
- مایعات و الکترولیت‌ها: مصرف مایعات و الکترولیت‌ها برای جلوگیری از خطر دهیدراسیون (کاهش ناگهانی مایعات و الکترولیت‌ها در بدن) بسیار مهم است. این میتواند شامل آب، آب‌نارگیل، روغن خرما، نوشابه‌های غیرگازدار الکترولیتی و سوپ‌ها باشد.
- مصرف مواد معضل زدایی: مصرف موادی مانند کربن فعال، که به خوبی مواد معضل زا را جذب می‌کند و از جسم دفع می‌کند، میتواند مفید باشد.
- داروهای ضد اسهال: در موارد خاص، استفاده از داروهای ضد اسهال ممکن است مؤثر باشد. اما باید توجه داشت که در برخی موارد، مصرف داروهای ضد اسهال ممکن است وضعیت روده را بدتر کند، به خصوص اگر اسهال ناشی از عفونت با باکتری یا ویروس باشد.
- رژیم غذایی: مصرف غذاهایی که غنی از فیبر هستند و میتوانند موجب تقویت روده و کاهش اسهال شوند، مفید است. همچنین، اجتناب از مصرف غذاهای چرب و سنگین میتواند به بهبود اوضاع کمک کند.
- پروبیوتیک ها: استفاده از پروبیوتیک ها، که باکتری های مفیدی هستند که به بهبود ترکیب باکتریایی روده کمک میکنند، میتواند به درمان اسهال کمک کند.
مهم است که هرگز بدون مشورت پزشکی، از داروهای بدون نسخه استفاده نکنید، به خصوص اگر علائم شما شدید است یا به مدت طولانی ادامه دارد. همچنین، در صورت داشتن علائمی نظیر تب یا خون در مدفوع، به پزشک مراجعه کنید تا علت اسهال مورد بررسی قرار گیرد و درمان مناسب انجام شود.
صبحانه برای مبتلایان به اسهال
صبحانه برای مبتلایان به اسهال باید مایعات بیشتری داشته باشد تا از خطر دهیدراتگی بدن جلوگیری کند. میتوانید آب، چای نعناع، عصر میوه نسبتاً رقیق شده یا آب های الکترولیتی مانند نوشیدنی های ورید خون را مصرف کنید. غذاهایی که نرم هستند و به روده تحریک نمی‌کنند، مانند سوپ ها، مناسب هستند. همچنین، غذاهای کم چرب و کم فیبر نیز مناسب هستند.
در صبحانه، مصرف مواد آرام بخشی مانند داروهای آرام بخش میتواند به کاهش تحریک روده و کنترل اسهال کمک کند. قبل از مصرف هرگونه دارو، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
برای افزایش مقدار آنتی اکسیدان‌ها که ممکن است به دست دهیدگی بدن برای مبتلایان به اسهال کمک کند، میتوانید در صبحانه میوه ها و سبزیجات آنتی‌اکسیدانی مصرف کنید. این شامل میوه هایی مانند توت، توت فرنگی، آلوئه ورا، انگور و سبزیجاتی مانند اسفناج، کاهو و بروکلی است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر علائم اسهال شما شدید است یا باعث نگرانی می‌شود، یا اگر علائمی نظیر خونریزی مدفوع، تب، علائم کم آبی بدن، اسهال در خواب، کاهش وزن قابل توجه، یا درد شدید شکم وجود دارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
همچنین، اگر اسهال شما بیش از دو روز طول بکشد و با تمامی روش‌های درمان خانگی بهبود نیابد، یا اگر در معرض خطر قرار دارید مانند کودکان و سالمندان، نیز بهتر است به پزشک مراجعه کنید. این اقدام میتواند به تشخیص دقیق تر علت اسهال و تجویز درمان مناسب توسط پزشک کمک کند و از وخامت عوارض جلوگیری کند.
جمع بندی
اسهال، عارضه‌ای شایع است که با روش‌های خانگی مختلفی قابل درمان است. با مصرف مایعات کافی، پیروی از رژیم غذایی مناسب و استفاده از داروهای گیاهی میتوانید به سرعت علائم را تسکین داده و روند بهبودی را طی کنید. با این حال بهتر است پیش از مصرف هرگونه گیاه دارویی با پزشک خود مشورت نمایید.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی یبوست
