درمان خانگی سرفه های مزمن : 15 راهکار طبیعی و گیاهی

پزشک شهر - سرفه یک رفلکس طبیعی است که به پاکسازی مجاری تنفسی از مخاط و مواد محرک کمک می کند؛ اما سرفه های مزمن که بیش از 8 هفته در بزرگسالان و 4 هفته در کودکان طول بکشد، می تواند نشانه ای از یک مشکل زمینه ای باشد. در ادامه با راهکارهای طبیعی و گیاهی در خصوص درمان های خانگی سرفه های مزمن بیشتر آشنا می شویم، لطفاً تا انتها با ما همراه باشید.

مجله سلامت پزشک شهر با ارائه مطالب، به شما در انتخاب بهترین راهکار برای سلامتی خود کمک می‌کند. اما فراموش نکنید که این اطلاعات صرفا جهت آگاهی است و جایگزین نظر پزشک معالج شما نیست. برای تشخیص و جراحی باید به پزشک مراجعه کنید.

سرفه مزمن چیست؟

سرفه مزمن می‌تواند به طور معمول از عوامل مختلفی ناشی شود، از جمله عفونت‌های تنفسی مانند علائم آلرژی، بیماری‌های ریوی مزمن مانند برونشیت مزمن و آسم، عفونت‌های حاد و مزمن، عوارض از مصرف داروها، عفونت‌های قارچی، علائم عصبی و اضطراب، عوامل محیطی مانند دود سیگار و آلودگی هوا، عوامل شغلی مانند تماس با مواد آلرژنی و حتی فشار ناشی از عوامل روانی.
اگر سرفه مزمن شما به طور جدی باشد یا با دیگر علائم همراه باشد، مانند تنگی نفس، سردرد شدید، تب، لاغری بیش از حد، خونریزی از دهان و گلو، یا سرفه خون، حتماً باید به پزشک مراجعه کنید. آنها می‌توانند با بررسی دقیق و تشخیص درست، علت اصلی سرفه شما را تعیین کرده و درمان مناسب را تجویز کنند.

عوامل ایجاد کننده سرفه های مزمن

برخی از عوامل می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم باعث سرفه مزمن شوند. آسم، آلرژی‌ها، تحریکات محیطی مانند دود سیگار، عفونت‌های تنفسی، سینوزیت و سایر علائم مزمن می‌توانند منجر به تحریک و التهاب در مجاری تنفسی شوند که به عوارضی مانند سرفه مزمن منجر می‌شوند. همچنین، برخی از بیماری‌های مزمن مانند سل، سیاه‌سرفه، نارسایی احتقانی قلبی و فیبروزیستیک می‌توانند به عنوان عوامل ایجاد کننده سرفه مزمن عمل کنند.

علل سرفه

علل سرفه مزمن می‌تواند متنوع باشد و شامل:

1. اختلالات تنفسی:

• بیماری‌های ریوی مانند آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD)، بیماری حاد مزمن ریه (ARDS).
• عفونت‌های ریوی مانند عفونت‌های مزمن مانند برونشیت مزمن، آنتروپنونیک، پنومونی، توبرکولوز ریه.
• انسداد مجرای هوا مانند فیبروز ریه و برونشیکتازی.
• آسپیراسیون که به معنای ورود مواد به ریه از طریق ناحیه حلق و برونش‌ها است.

2. علل قلبی:

• نارسایی قلبی که می‌تواند با سرفه خشک یا با خلط همراه باشد.
• فیبروز کیستیک که ممکن است با سرفه خلط دار همراه باشد.

3. عوارض دیگر:

• اختلالات گوارشی مانند سوء هاضمه، رفلاکس گوارشی.
• عوارض ناشی از دخانیات، آلرژی‌ها، آلودگی هوا و تماس با تحریک‌های شیمیایی.

4. علل دیگر:

• بیماری‌های عفونی مانند سینوزیت.
• وجود جسم خارجی در مجرای تنفسی.
• برخی از داروها مانند ACE inhibitor ها (مانند لیسینوپریل و کاپتوپریل) که باعث سرفه خشک می‌شوند.

تشخیص دقیق علت سرفه مزمن نیازمند بررسی تاریخچه پزشکی کامل، انجام آزمون‌های تصویری و آزمایشات مختلف می‌باشد. اگر شما یا کسی دیگری دچار سرفه مزمن هستید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا علت و درمان مناسب را تعیین کند.

راهکارهای طبیعی و گیاهی برای درمان سرفه های مزمن

1- عسل برای درمان خانگی سرفه های مزمن

عسل یکی از درمان‌های سنتی برای گلودرد و سرفه های مزمن است. تحقیقات انجام شده در سال ۲۰۱۸ نشان دادند که عسل ممکن است برای تسکین سرفه حاد در کودکان مؤثرتر از برخی از داروهای بدون نیاز به نسخه باشد. این داروهای شامل دیفن هیدرامین (بنادریل)، یک نوع آنتی هیستامین و سالبوتامول (ProAir)، یک برونش گشادکننده است.
با این حال، عسل به طور قابل توجهی موثرتر از دکسترومتورفان (Delsym)، یک سرکوب کننده سرفه بدون نیاز به نسخه، نشان نداده است.
می‌توانید با مخلوط کردن ۲ قاشق چای‌خوری عسل با چای گیاهی یا آب گرم و لیمو، درمان خود را در خانه کامل کنید. عسل به عنوان تسکین دهنده عمل می‌کند و آب لیمو می‌تواند به رفع احتقان کمک کند. همچنین، می‌توانید ۲ قاشق چای‌خوری عسل را میل کنید یا آن را به عنوان میان وعده روی نان بمالید. به دلیل خطر بوتولیسم، هرگز به نوزادان زیر ۱۲ ماه عسل ندهید.

2- پروبیوتیک‌ها برای درمان خانگی سرفه های مزمن

پروبیوتیک‌ها میکروارگانیسم‌های مفیدی هستند که می‌توانند به سلامتی دستگاه گوارش و به طور ناخودآگاه به سلامتی کل بدن کمک کنند. این مواد به تعادل فلور گوارشی کمک کرده و از عملکرد سیستم ایمنی بدن حمایت می‌کنند. مطالعات نشان داده‌اند که پروبیوتیک‌ها ممکن است کمک کنند در کاهش عفونت‌های تنفسی فوقانی، اگرچه این شواهد هنوز قطعی نیستند.
هر تولیدکننده مکملی ممکن است توصیه‌های مصرف روزانه متفاوتی داشته باشد. پروبیوتیک‌ها همچنین به برخی از محصولات غذایی اضافه می‌شوند، از جمله برخی انواع ماست، سوپ میسو، کامبوچا و غیره.
با توجه به تنوع پروبیوتیک‌های موجود، مشاوره با پزشک درباره نوع و مقدار مناسب برای شرایط شما اهمیت دارد. بهترین راه برای دریافت پروبیوتیک‌ها از طریق مصرف غذاهای تخمیر شده مانند میسو، کلم ترش، ماست، کفیر، کامبوچا، تمپه و کیمچی است.

3- بروملین و درمان سرفه های مزمن

بروملین یک آنزیم است که فقط در ساقه و میوه آناناس یافت می‌شود و ممکن است به سرکوب سرفه های مزمن کمک کند. این آنزیم ممکن است به تسکین سینوزیت و مشکلات سینوسی مبتنی بر آلرژی کمک کند که می‌تواند به سرفه و مخاط کمک کند. اما شواهد کافی برای حمایت از این موضوع وجود ندارد، به علاوه برای درمان التهاب و تورم نیز استفاده می‌شود.
با این حال، برای افرادی که از داروهای رقیق‌کننده خون استفاده می‌کنند یا آنتی‌بیوتیک‌هایی مثل آموکسی سیلین مصرف می‌کنند، استفاده از مکمل‌های بروملین مناسب نیست. این مکمل ممکن است باعث افزایش جذب آنتی‌بیوتیک‌ها شود.
همیشه پیش از مصرف مکمل‌های جدید با پزشک خود صحبت کنید، به خصوص اگر داروهای یا مکمل‌های دیگری مصرف می‌کنید، زیرا ممکن است تعاملات میان آن‌ها رخ دهد.

4- نعناع فلفلی برای درمان سرفه

نعناع فلفلی به دلیل خواص درمانی خود معروف است. این گیاه نه تنها در غذاها و نوشیدنی‌ها استفاده می‌شود، بلکه روغن نعناع نیز ممکن است در تسکین علائم سرماخوردگی مفید باشد و ممکن است برای سرفه های مزمن نیز تسکین دهنده باشد.
برای استفاده از نعناع فلفلی به عنوان تسکین دهنده سرفه، می‌توانید چای نعناع فلفلی بنوشید یا بخار آن را استنشاق کنید. برای تهیه بخار آب حاوی نعناع، ۷ یا ۸ قطره اسانس نعناع را به یک فنجان آب جوشیده اضافه کنید. سپس یک حوله را روی سر خود قرار داده و مستقیماً بالای آب نفس عمیق بکشید. این کار می‌تواند به تسکین سرفه و علائم سرماخوردگی کمک کند.

5- ریشه گل ختمی روشی موثر برای درمان سرفه

ریشه گل ختمی که از گیاه دائمی Althaea officinalis به دست می‌آید و در تابستان گل می‌دهد، از زمان‌های قدیمی برای درمان گلودرد و سرفه استفاده می‌شده است. مطالعات نشان داده‌اند که این گیاه به دلیل خواص تسکین‌دهنده‌اش بر روی بافت‌های تحریک‌شده گلو و سینوس‌ها، در کاهش سرفه مؤثر است که این ممکن است به دلیل خواص ضد التهابی و آنتی اکسیدانی گیاه باشد. همچنین، ریشه گل ختمی حاوی موسیلاژ است که گلو را پوشانده و تحریک را تسکین می‌دهد.
امروزه می‌توانید ریشه گل ختمی را به صورت چای یا کپسول تهیه کنید. چای گرم می‌تواند سرفه‌هایی که با گلودرد رخ می‌دهند را تسکین دهد. با این حال، برای کودکان، پزشکان توصیه نمی‌کنند از ریشه و برگ گل ختمی استفاده کنند، زیرا ممکن است برای آن‌ها مناسب نباشد.

6- آویشن برای درمان سرفه

بعضی افراد از آویشن برای درمان بیماری‌های تنفسی استفاده می‌کنند. یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده در سال ۲۰۲۱ نشان داد که عصاره گیاهی آویشن و پیچک به کاهش سرفه حاد و شدت آن کمک کرد. شرکت‌کنندگان در مطالعه همچنین هیچ عارضه جانبی نامطلوبی گزارش نکردند.
برگ‌های آویشن ممکن است حاوی ترکیباتی به نام فلاونوئیدها باشند که عضلات گلو را که درگیر سرفه هستند شل می‌کنند و التهاب را کاهش می‌دهند.
برای تهیه چای آویشن در خانه، می‌توانید ۲ قاشق چای‌خوری از برگ آویشن را له کرده و آنها را در ۱ فنجان آب جوش قرار داده و فنجان را بپوشانید. سپس به مدت ۱۰ دقیقه دم کشیده و بعد از آن را صاف کنید.

7- غرغره آب نمک بهترین روش درمان خانگی سرفه های مزمن

غرغره با آب نمک می‌تواند به تسکین خارش و شکستن مخاطی که باعث سرفه می‌شود، کمک کند. برای تهیه آن، می‌توانید ۱/۴ تا ۱/۲ قاشق چایخوری نمک را با یک لیوان آب گرم مخلوط کرده و آن را به عنوان محلول غرغره استفاده کنید. این کار می‌تواند به تسکین سوزش و سرفه های مزمن کمک کند.
باید توجه داشت که کودکان زیر ۶ سال به طور عمومی در غرغره کردن خوب نیستند. بنابراین، برای این گروه سنی بهتر است از داروهای دیگر برای تسکین سرفه استفاده کنید.

8- زنجبیل و درمان سرفه

زنجبیل یک درمان سنتی محبوب است که مردم اغلب از آن برای درمان حالت تهوع و ناراحتی معده استفاده می‌کنند، اما ممکن است با شکستن خلط، سرفه را هم تسکین دهد. اگر سرفه دارید، چای زنجبیل انتخاب خوبی است. مایع داغ می‌تواند تحریک، خشکی و مخاط گلو را کاهش دهد.
باید توجه داشت که مصرف بیش از حد زنجبیل ممکن است عوارض جانبی مانند سوزش گلو، ناراحتی شکمی و سوزش سردل ایجاد کند. برای تهیه چای زنجبیل، می‌توانید یک مقدار کم از ریشه زنجبیل تازه را برش دهید و بسته به میزان قوتی که می‌خواهید، آن را در ۱ فنجان آب به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه بجوشانید. همچنین می‌توانید چای کیسه‌ای زنجبیل را از فروشگاه خریداری کنید.

9- نارون لغزنده برای درمان سرفه

نارون لغزنده یکی از داروهای قدیمی برای درمان سرفه های مزمن و گلودرد است که مردم اعتقاد دارند ممکن است به کاهش التهاب و تسکین دهنده پوشش داخلی گلو باشد. اما هیچ مدرک قطعی برای تائید این ادعا وجود ندارد. با این حال، نارون لغزنده با عوارض جانبی جدی همراه نیست. این دارو به صورت کپسول، قرص و چای موجود است. قرص‌ها و چای ممکن است برای کاهش سوزش گلو مناسب باشند.

10- زردچوبه برای درمان سرفه

زردچوبه به طور سنتی به عنوان درمانی برای بسیاری از بیماری‌ها، از جمله سرفه های مزمن، مورد استفاده قرار گرفته است. ترکیب فعال آن، کورکومین، دارای خواص ضد التهابی قوی است. مصرف زردچوبه همراه با فلفل سیاه می‌تواند اثربخش‌تر باشد؛ زیرا پیپرین، ترکیب اصلی فلفل سیاه، می‌تواند جذب کورکومین در بدن را افزایش دهد و این باعث می‌شود که خواص زردچوبه بهبود یابد.
شما می‌توانید چای زردچوبه گرم یا شیر طلایی بنوشید. برای تهیه شیر طلایی، به شیر گرمتان کمی زردچوبه و فلفل سیاه اضافه کنید و در صورت تمایل، مقداری عسل هم اضافه کنید. این ترکیب به عنوان یک نوشیدنی خوشمزه و همچنین به عنوان یک درمان سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

11- اجتناب از محرک‌های ریفلاکس اسید معده

اجتناب از محرک‌های ریفلاکس اسید معده می‌تواند به کنترل علائم GERD کمک کند. این اقدام می‌تواند به کاهش تحریک و سرفه کمک کند. محرک‌های ریفلاکس اسید معده شامل موارد زیر می‌شوند:

• کافئین
• الکل
• شکلات
• نوشیدنی‌های گازدار
• غذاهای اسیدی مانند آب مرکبات
• نعناع
• گوجه‌فرنگی
• غذاهای ادویه‌دار
• غذاهای پرچرب

12- نوشیدن مایعات گرم برای سرفه

نوشیدن مایعات گرم می‌تواند به کاهش سرفه کمک کند. مایعات گرم می‌توانند به تسکین خشکی گلو که یکی از عوامل اصلی سرفه است، کمک کنند. همچنین، مایعات گرم می‌توانند به رقیق شدن مخاط کمک کنند که می‌تواند به کاهش سرفه و احتقان منجر شود.
به عنوان مثال، نوشیدن مایعات داغ مانند آبگوشت یا چای می‌تواند برای کاهش سرفه مفید باشد. اگر ترجیح می‌دهید نوشیدنی‌های سرد را مصرف کنید، می‌توانید از نوشیدنی‌های بدون گاز مانند آب یا چای بدون شیرینی استفاده کنید. همچنین، مکیدن تکه‌های یخ نیز ممکن است کمک کننده باشد.
از طرفی، حتماً باید به این نکته توجه داشته باشید که مصرف مایعات گرم و داغ می‌تواند به خنک کردن و تسکین دادن به گلو و مخاط کمک کند، اما اگر علائم شما شدید باشند و به طور مداوم ادامه دارند، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.

13- در بخار نفس بکشید

بخار نفس کشیدن می‌تواند به کاهش سرفه کمک کند، به ویژه اگر سرفه شما ناشی از خشکی گلو یا تحریک سینوس‌ها باشد. پس از یک دوش آب گرم، نشستن در حمام و تنفس کردن بخار آب می‌تواند به رطوبت رسانی به مخاط گلو و سینوس‌ها کمک کند و باعث تسکین علائم سرفه شود.
علاوه بر این، استفاده از مرطوب‌کننده نیز می‌تواند مؤثر باشد. مرطوب کردن هوا کمک می‌کند تا هوایی که تنفس می‌کنید رطوبت بیشتری داشته باشد که این به تسکین سرفه و باز شدن سینوس‌ها کمک می‌کند. برای حفظ سطح رطوبت مناسب، توصیه می‌شود که سطح رطوبت در داخل منزل بین ۴۰ تا ۵۰ درصد باشد. اما توجه داشته باشید که سطوح رطوبت بالاتر از این می‌تواند باعث رشد میکروب‌ها و آلرژن‌ها شود، بنابراین تنظیم مناسب آن بسیار حیاتی است.
همچنین، حفظ تمیزی و بهداشت مرطوب‌کننده نیز بسیار مهم است. تمیز نگه داشتن مرطوب‌کننده و تعویض فیلتر آن به طور منظم (هر ۲ تا ۳ روز یکبار) به جلوگیری از رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها کمک می‌کند که این موارد می‌توانند بر علائم سرفه و بیماری‌های تنفسی تأثیر بگذارند.

14- سیر برای درمان سرفه

سیر به عنوان یکی از گیاهان دارویی با خواص فراوان، درمان بسیاری از بیماری‌ها و علائم مختلف استفاده می‌شود. از جمله خواص سیر می‌توان به پایین آوردن فشار خون، کاهش وزن، بهبود وضعیت پوست، اثرات ضد سرطانی، تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود عملکرد دستگاه گوارش اشاره کرد. همچنین، مصرف سیر می‌تواند در درمان سرفه خشک و سایر مشکلات تنفسی مفید باشد.
این گیاه دارای خواص ضد باکتریایی و ضد التهابی است که می‌تواند در رفع سرفه و سایر علائم مرتبط با عفونت‌های تنفسی مؤثر باشد. همچنین، مصرف سیر ممکن است در درمان بیماری‌های تنفسی مزمن مانند آسم و عفونت‌های ریوی مفید باشد.
برای مصرف سیر، می‌توانید آن را به صورت خام در غذاها و سوپ‌ها استفاده کنید یا از شربت، کپسول، پودر و عصاره سیر استفاده نمایید. اما برای جلوگیری از بوی ناخوشایند دهان ناشی از مصرف سیر، می‌توان از نوشیدنی‌های حاوی سیر یا فرآورده‌های متنوعی از آن استفاده کرد.

15- دمنوش چهار تخمه برای درمان سرفه

دمنوش چهار تخمه به عنوان یک داروی گیاهی مورد استفاده قرار می‌گیرد که برای درمان سرفه خشک، درد قفسه سینه، سرماخوردگی و گرفتگی صدا مفید است. این دمنوش از ترکیب چهار گیاه مختلف شامل به دانه، قدومه، بارهنگ و ریحان تشکیل شده است. طرز تهیه آن نیز مشابه دمنوش‌های دیگر است.
برای تهیه دمنوش چهار تخمه، مقدار مناسبی از ترکیب چهار تخمه را درون لیوانی که حاوی آب جوش است بریزید. سپس لیوان را برای حدود 10 دقیقه بگذارید تا ترکیب گیاهی به خوبی مخلوط و مواد مفید آن به آب جوش منتقل شود. پس از آن، محتویات لیوان را با یک قاشق مخلوط کنید تا دمنوش حاصل به دمای مطلوب برسد. سپس می‌توانید آن را نوشیده و از خواص آن برای بهبود و تسکین علائم سرفه و سرماخوردگی استفاده کنید.
توجه داشته باشید که مصرف دمنوش چهار تخمه برای هر فرد بستگی به سن، وضعیت سلامتی و توصیه‌های پزشک دارد. در صورتی که علائم شما شدیدتر شده یا بهبودی نیافته باشد، مشاوره با پزشک مورد نظر خود را جلوه دهید.

درمان خانگی سرفه های مزمن کودکان

روش های مختلفی برای درمان خانگی سرفه های مزمن کودکان دارد که عبارتند از:

• مایعات کافی: به کودک خود مایعات زیادی مانند آب، آب میوه، سوپ و چای گیاهی بدهید.
• بخور: از بخور سرد یا حمام بخور برای مرطوب شدن مجاری هوایی و تسکین سرفه استفاده کنید.
• عسل: به کودکان بالای 1 سال یک قاشق چای خوری عسل برای تسکین گلودرد و سرفه بدهید.
• زنجبیل: چای زنجبیل یا دم کرده زنجبیل به تسکین سرفه کمک می کند.
• سوپ مرغ: سوپ مرغ مجاری هوایی را مرطوب و سیستم ایمنی بدن را تقویت می کند.
• استراحت کافی: به کودک خود استراحت کافی برای مبارزه با بیماری و تسکین سرفه بدهید.
• بالا نگه داشتن سر: با قرار دادن بالش اضافی زیر سر، به تخلیه مخاط و تسکین سرفه کمک کنید.

درمان خانگی سرفه های خشک و مزمن

سرفه‌های خشک و مزمن می‌توانند آزاردهنده و طاقت‌فرسا باشند. چندین روش خانگی وجود داشته که عبارتند از:

• مرطوب کردن هوا: استفاده از دستگاه بخور یا حمام آب گرم می‌تواند به مرطوب شدن مجاری هوایی و تسکین سرفه کمک کند.
• نوشیدن مایعات زیاد: نوشیدن آب، آبمیوه، سوپ و چای داغ می‌تواند به مرطوب شدن گلو و رقیق شدن خلط کمک کند.
• مصرف عسل: عسل یک درمان سنتی برای سرفه است که می‌تواند به تسکین گلودرد و سرفه کمک کند. به کودکان زیر 1 سال عسل ندهید.
• مصرف زنجبیل: زنجبیل دارای خواص ضد التهابی است که می‌تواند به تسکین سرفه کمک کند. می‌توانید زنجبیل را به صورت چای، دمنوش یا رنده شده در غذا مصرف کنید.
• غرغره کردن با آب نمک: غرغره کردن با آب نمک می‌تواند به تسکین گلودرد و سرفه کمک کند.
• استفاده از بخور: بخور می‌تواند به مرطوب شدن مجاری هوایی و تسکین سرفه کمک کند. می‌توانید از دستگاه بخور یا حمام آب گرم استفاده کنید.
• استراحت کافی: استراحت کافی به بدن شما کمک می‌کند تا با عفونت مبارزه کند و سرفه را تسکین دهد.

اگر سرفه‌های شما بیش از 2 هفته طول کشید، بدتر شد، یا با علائم دیگری مانند تب، تنگی نفس، درد قفسه سینه یا خلط خونی همراه بود، به پزشک مراجعه کنید.

نکات مهم در مورد سرفه های مزمن

• اگر سرفه شما بیش از 2 هفته طول کشید، به پزشک مراجعه کنید.
• اگر سرفه شما همراه با علائمی مانند تب، تنگی نفس، درد قفسه سینه یا خلط خونی است، به پزشک مراجعه کنید.
• اگر باردار هستید یا شیر می دهید، قبل از استفاده از هر گونه درمان گیاهی با پزشک خود مشورت کنید.

جمع بندی
برای درمان خانگی سرفه های مزمن راهکارهای بسیاری وجود دارد. با استفاده از این روش ها می توانید سرفه های خود را تسکین داده و از علائم آزاردهنده آن رها شوید. با این حال لازم است پیش از مصرف هرگونه گیاه دارویی و درمان خانگی با پزشک خود مشورت نمایید.

بیشتر بخوانید: درمان خانگی آسم و تنگی نفس