دل درد در بارداری، یکی از شکایات رایج در بین زنان باردار است. این درد می‌تواند خفیف یا شدید، مداوم یا متناوب باشد. در بیشتر موارد، دل درد در بارداری طبیعی و ناشی از تغییرات فیزیولوژیک بدن است. با این حال، در برخی موارد، می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات جدی باشد.
مجله سلامت پزشک شهر با ارائه مطالب، به شما در انتخاب بهترین راهکار برای سلامتی خود کمک می‌کند. اما فراموش نکنید که این اطلاعات صرفا جهت آگاهی است و جایگزین نظر پزشک معالج شما نیست. برای تشخیص و جراحی باید به پزشک مراجعه کنید.
دل درد در بارداری
درد شکم یا گرفتگی معده در دوران بارداری از مشکلات رایج است که معمولاً نیازی به نگرانی ندارد. اما در برخی موارد، این دردها می‌توانند نشانه مشکلات جدی‌تری باشند که نیاز به توجه پزشکی دارند. اگر درد خفیف بوده و هنگام تغییر وضعیت یا استراحت از بین برود، به احتمال زیاد هیچ خطری ندارد. دردهای جزئی که معمولاً مبهم یا تیز هستند، ممکن است به دلیل مواردی چون درد رباط‌ها، یبوست (که در بارداری بسیار شایع است) یا نفخ ایجاد شوند. در ادامه این مطلب، به طور مفصل‌تری به بررسی علل مختلف درد شکم در بارداری پرداخته‌ایم.
دلایل شایع دل درد در بارداری
درد شکم در دوران بارداری معمولاً به دلیل تغییرات فیزیکی و هورمونی بدن ایجاد می‌شود که برخی از آنها طبیعی بوده و به راحتی قابل کنترل هستند. در حالی که این دردها اغلب خود به خود برطرف می‌شوند، گاهی ممکن است نشانه‌ای از مشکلات جدی‌تر باشند. در اینجا به برخی از علل رایج درد شکم در بارداری و نحوه مدیریت آنها اشاره می‌کنیم:
مشکلات گوارشی
با رشد جنین در رحم، فشار زیادی به معده و روده وارد می‌شود، به ویژه در سه ماهه دوم و سوم بارداری. این فشار می‌تواند باعث مشکلاتی مانند نفخ و یبوست شود که موجب درد معده می‌گردند. برای کاهش این مشکلات، می‌توانید مصرف آب را افزایش داده و فیبر بیشتری به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
کشیدگی عضلات
اضافه وزن در دوران بارداری و تغییرات هورمونی می‌تواند موجب کشیدگی عضلات و رباط‌ها شود. این کشیدگی‌ها اغلب باعث ایجاد درد در ناحیه شکم، پهلوها و پشت می‌گردند. برای کاهش این نوع دردها، تمرینات ملایم کششی یا استراحت کافی مفید خواهند بود.
گرفتگی
حتی اگر در دوران بارداری پریود نشوید، ممکن است همچنان دچار گرفتگی شوید. رحم شما به طور قابل توجهی در حال کشیدگی است و این کشیدگی‌ها می‌تواند مشابه دردهای قاعدگی باشد. این دردها معمولاً با استفاده از کمپرس گرم تسکین یافته یا خود به خود از بین می‌روند.
انقباضات براکستون هیکس
این انقباضات که به آنها "درد زایمان کاذب" نیز گفته می‌شود، به بدن کمک می‌کنند تا برای زایمان واقعی آماده شود. این دردها به طور معمول خفیف‌تر از درد زایمان واقعی هستند و معمولاً نامنظم بوده و شدت آنها از ابتدا زیاد است و سپس کاهش می‌یابد.
دلایل جدی تر درد شکم در بارداری
در حالی که درد شکم در بارداری معمولاً به دلیل تغییرات فیزیکی بدن طبیعی است، برخی از موارد ممکن است نشان‌دهنده مشکلات جدی‌تری باشند که نیاز به توجه پزشکی دارند. در اینجا به برخی از دلایل جدی‌تر و علائم همراه آنها اشاره می‌شود:
بارداری خارج رحمی
بارداری خارج رحمی زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده در جایی غیر از رحم، معمولاً در لوله‌های رحمی، لانه‌گزینی می‌کند. این وضعیت در حدود 2 درصد از بارداری‌ها رخ می‌دهد و می‌تواند باعث درد شدید شکمی و خونریزی شود، به‌ویژه بین هفته‌های ششم تا دهم بارداری. زنانی که سابقه بارداری خارج رحمی، جراحی‌های لگنی یا شکمی، اندومتریوز، چسبندگی لوله رحمی، عفونت لگنی یا استفاده از IUD دارند، بیشتر در معرض خطر هستند. این نوع بارداری نمی‌تواند ادامه یابد و نیازمند درمان فوری است.
سقط جنین
درد شکم در سه‌ماهه اول بارداری ممکن است نشانه‌ای از سقط جنین باشد، که در حدود 15 تا 20 درصد بارداری‌ها رخ می‌دهد. علائم معمول سقط جنین شامل خونریزی و گرفتگی عضلانی است که می‌تواند مشابه دردهای قاعدگی باشد.
زایمان زودرس
اگر انقباضات منظم قبل از هفته 37 بارداری همراه با درد شکم و کمر ادامه یابد، ممکن است نشانه زایمان زودرس باشد. این انقباضات ممکن است با ترشحات واژن یا خون همراه باشند و نیازمند توجه فوری پزشکی است.
جداشدن جفت
جداشدن جفت یکی از عوارض نادر اما خطرناک است که معمولاً در سه‌ماهه سوم بارداری رخ می‌دهد. در این وضعیت، جفت از دیواره رحم جدا می‌شود که می‌تواند باعث درد شدید و مداوم در ناحیه شکم و خونریزی شود. این وضعیت نیازمند درمان فوری و ممکن است به زایمان سزارین منجر شود.
پره‌اکلامپسی
پره‌اکلامپسی معمولاً بعد از هفته بیستم بارداری به‌وجود می‌آید و با فشار خون بالا و پروتئین در ادرار همراه است. این وضعیت می‌تواند باعث درد شکم، تهوع، سردرد، ورم و اختلالات بینایی شود و نیازمند مدیریت دقیق است.
عفونت مجاری ادراری (UTI)
حدود 10 درصد از زنان باردار به عفونت مجاری ادراری مبتلا می‌شوند. علائم این عفونت شامل درد و سوزش هنگام ادرار، تکرر ادرار و گاهی درد شکم است. درمان سریع این عفونت با آنتی‌بیوتیک‌ها ضروری است تا از بروز مشکلات بیشتر جلوگیری شود.
التهاب آپاندیس
التهاب آپاندیس در بارداری به دلیل جابجایی موقعیت آن با بزرگ شدن رحم می‌تواند به‌سختی تشخیص داده شود. علائم آن شامل درد در سمت راست شکم، کم‌اشتهایی، تهوع و استفراغ است. تشخیص دیرهنگام این وضعیت می‌تواند خطرناک باشد.
سنگ کیسه صفرا
سنگ‌های کیسه صفرا می‌توانند باعث درد شدید در سمت راست و بالای شکم شوند و حتی گاهی درد به کمر و زیر کتف راست سرایت کند. این مشکل بیشتر در زنانی با وزن زیاد، سن بالای 35 سال یا سابقه سنگ کیسه صفرا مشاهده می‌شود و نیازمند درمان پزشکی است.
در صورت بروز هر یک از این علائم جدی، مهم است که فوراً با پزشک خود تماس بگیرید تا علت درد شکم و وضعیت بارداری شما به‌طور دقیق بررسی شود.
علائم خطرناک دل درد در بارداری
- درد شدید و مداوم: اگر درد شما شدید و مداوم است و با استراحت بهبود نمی‌یابد، باید به پزشک مراجعه کنید.
- خونریزی واژینال: خونریزی واژینال همراه با دل درد، می‌تواند نشانه‌ای از سقط جنین یا حاملگی خارج از رحم باشد.
- تب و لرز: تب و لرز همراه با دل درد، می‌تواند نشانه‌ای از عفونت باشد.
- تهوع و استفراغ شدید: تهوع و استفراغ شدید همراه با دل درد، می‌تواند نشانه‌ای از پره اکلامپسی باشد.
- کاهش حرکات جنین: کاهش حرکات جنین، می‌تواند نشانه‌ای از مشکل در جنین باشد.
- ترشحات غیر طبیعی واژن: ترشحات غیر طبیعی واژن همراه با دل درد، می‌تواند نشانه‌ای از عفونت باشد.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
مراجعه به پزشک در موارد زیر ضروری است:
- درد شکم با خونریزی یا بدون خونریزی قبل از هفته دوازدهم بارداری: اگر درد شکم با خونریزی یا بدون آن در سه‌ماهه اول بارداری تجربه می‌شود، این ممکن است نشانه‌ای از مشکلی جدی باشد که نیاز به ارزیابی فوری پزشکی دارد.
- وجود خونریزی با انقباض‌های شدید عضلانی: خونریزی همراه با انقباض‌های شدید عضلانی می‌تواند نشانه‌ای از سقط جنین یا مشکلات دیگر باشد که نیاز به مراقبت فوری دارد.
- پیش از چهار انقباض در ساعت به مدت دو ساعت: اگر بیش از چهار انقباض در ساعت برای مدت بیش از دو ساعت دارید، به‌ویژه اگر این انقباضات با درد یا فشار در ناحیه شکم همراه باشند، ممکن است علامت زایمان زودرس باشد.
- دردهای شکمی شدید و حاد: هرگونه درد شکمی شدید و ناگهانی، به‌ویژه اگر با علائم دیگری مانند خونریزی، تب یا سردرد همراه باشد، باید فوراً بررسی شود.
- اختلالات بینایی: هرگونه اختلال بینایی مانند تاری دید یا دیدن لکه‌های نورانی، می‌تواند نشانه‌ای از فشار خون بالا یا پره‌اکلامپسی باشد و نیاز به مراقبت فوری دارد.
- سردردهای شدید: سردردهای شدید و غیرعادی، به‌ویژه اگر همراه با علائم دیگر مانند اختلالات بینایی یا درد شکم باشند، می‌توانند نشانه‌ای از پره‌اکلامپسی یا دیگر مشکلات جدی باشند.
- ورم شدید دست‌ها، پاها یا صورت: ورم شدید و غیرعادی، به‌ویژه در دست‌ها، پاها یا صورت، می‌تواند نشانه‌ای از پره‌اکلامپسی یا دیگر مشکلات باشد و نیاز به ارزیابی پزشکی دارد.
- درد یا سختی هنگام دفع ادرار یا وجود خون در ادرار: درد یا سوزش هنگام ادرار و خون در ادرار ممکن است نشانه‌ای از عفونت مجاری ادراری باشد که نیاز به درمان سریع دارد.
در صورتی که درد ادامه‌دار باشد یا با علائمی مانند خونریزی، گرفتگی‌های شدید عضلات، اختلالات بینایی، یا سردردهای شدید همراه باشد، بهتر است فوراً به پزشک متخصص زنان و زایمان در شیراز مراجعه کنید تا علت مشکل به‌طور دقیق مشخص شود.
درمان دل درد در بارداری
برای درمان دل درد در بارداری، بسته به علت آن، روش‌های مختلفی وجود دارد. در مواردی که درد ناشی از مشکلات جزئی باشد، رعایت نکات زیر می‌تواند مؤثر باشد:
- کم کردن حجم وعده‌های غذایی: مصرف وعده‌های غذایی کوچک و متعدد می‌تواند فشار روی دستگاه گوارش را کاهش دهد و درد شکم را کاهش دهد.
- افزایش مصرف آب و مایعات: مصرف مایعات به ویژه آب به جلوگیری از یبوست و گازهای معده کمک می‌کند و می‌تواند از دردهای شکمی ناشی از گازها یا مشکلات گوارشی جلوگیری کند.
- خودداری از انجام حرکات سریع: انجام حرکات سریع مانند چرخش‌های ناگهانی می‌تواند باعث فشار بیشتر به ناحیه شکم و درد شود. به همین دلیل توصیه می‌شود از این نوع حرکات خودداری کنید.
- راه رفتن برای کمک به خروج گازها: پیاده‌روی سبک می‌تواند به حرکت گازهای دستگاه گوارش کمک کرده و از تجمع آنها در شکم جلوگیری کند، که در نتیجه درد را کاهش می‌دهد.
اگر درد شکم ناشی از مشکلات جدی‌تری مانند بارداری خارج رحمی یا سقط جنین باشد، نیاز به درمان تخصصی و سریع از سوی پزشک وجود دارد. در این شرایط، به هیچ وجه نباید خود درمانی انجام شود و باید فوراً به دکتر مراقبت بارداری و زایمان در شیراز مراجعه کنید تا اقدامات لازم انجام شود.
جمع بندی
دل درد در بارداری یک مشکل شایع است که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تغییرات فیزیکی طبیعی بدن، مشکلات گوارشی، کشیدگی عضلات، یا حتی انقباضات براکستون هیکس ایجاد شود. در بیشتر موارد، این دردها جزئی هستند و خود به خود از بین می‌روند. با این حال، در صورت وجود علائم خطرناک مانند خونریزی، انقباضات شدید، یا دردهای حاد، ضروری است که به پزشک مراجعه کنید. آگاهی از علائم و دلایل احتمالی درد شکم در بارداری، می‌تواند به شما کمک کند تا بارداری ایمن و آرامی داشته باشید.
