پزشک شهر - شاک ویو تراپی به عنوان یکی از روشهای کارآمد در زمینه فیزیوتراپی شناخته میشود که برای درمان مشکلات مربوط به دستگاه اسکلتی-عضلانی مفید است. این روش درمانی، کاربردهای متنوعی دارد از جمله درمان درد های عضلانی در ورزشکاران، التهابات و دیگر موارد مشابه. شاک ویو تراپی همچنین در درمان خار پاشنه، اختلال نعوظ و برخی دیگر از بیماریها نیز مؤثر است. در ادامه این مطلب، به بررسی دقیقتر کاربردها، مکانیزم عملکرد و سایر جنبههای مهم و کاربردی شاک ویو تراپی خواهیم پرداخت، لطفاً تا انتها با ما همراه باشید.
مجله سلامت پزشک شهر با ارائه مطالب، به شما در انتخاب بهترین راهکار برای سلامتی خود کمک میکند. اما فراموش نکنید که این اطلاعات صرفا جهت آگاهی است و جایگزین نظر پزشک معالج شما نیست. برای تشخیص و جراحی باید به پزشک مراجعه کنید.
شاک ویو تراپی چیست؟
شاک ویو تراپی، که به عنوان درمانی مبتنی بر امواج صوتی شناخته میشود، در واقع از امواجی با خصوصیات فیزیکی خاص بهره میبرد. این امواج، که غیر خطی بوده و دارای طول موجهای کوتاه هستند، توانایی تولید فشارهای بسیار بالا و پایین را دارند و این تغییرات فشار به صورت پالسهای واحد اتفاق میافتد. فرکانس این امواج میتواند از صفر تا ۲۰۰ مگاهرتز متغیر باشد و فشارهایی که ایجاد میکنند از صفر تا ۱۲۰ مگاپاسکال میرسند.
در دستگاههای شاک ویو، این ویژگیها برای ایجاد دو فاز مثبت و منفی طراحی شدهاند؛ فاز مثبت نیروهای مکانیکی مستقیم را تولید میکند و فاز منفی مسئول تولید حفرههایی است که حاوی گاز و فضای خالی هستند. این حفرهها در اثر سرعت بالا منفجر شده و به ایجاد موج دومی از shock wave کمک میکنند.
به دلیل فشار بسیار بالایی که این امواج ایجاد میکنند، شاک ویو تقریباً ۱۰۰۰ برابر قویتر از فشار حداکثری یک موج اولتراسوند است. این خاصیت فشار قوی، شاک ویو را به گزینهای مؤثر در فیزیوتراپی تبدیل میکند، به ویژه در درمانهای ضد درد. به همین دلیل به آن شاک ویو فیزیوتراپی گفته میشود و از این روش در مقایسه با دیگر دستگاههای پزشکی، انرژی کمتری مصرف میشود.
نحوه عملکرد شاک ویو تراپی
مکانیسم عملکرد دستگاه شاک ویو در فیزیوتراپی بسیار پیچیده و دقیق است و به شکل زیر کار میکند:
- ایجاد فشار ناگهانی: دستگاه شاک ویو، فشار ناگهانی و بسیار بالایی را با استفاده از امواج صوتی غیرخطی و با طول موجهای کوتاه ایجاد میکند. این امواج با سرعت بسیار بالا در بافت نفوذ میکنند.
- کاویتاسیون (Cavitation): به دنبال ایجاد فشار مثبت، دستگاه فاز منفی را فعال میکند که منجر به ایجاد کاویتاسیون در بافت میشود. کاویتاسیون شامل تشکیل حفرههای ریز پر از گاز و بخار در بافت است که به صورت موقتی شکل میگیرند.
- تأثیرات بیولوژیکی: امواج شاک ویو و حفرههای ایجاد شده توسط کاویتاسیون، تأثیرات مختلفی بر بافت دارند. این تأثیرات شامل افزایش گردش خون موضعی و فعالیت متابولیکی در ناحیهی هدف است. این فرآیندها میتوانند به ترمیم بافت و بازسازی سلولهای آسیب دیده کمک کنند.
- مرگ سلولی و ترمیم بافت: تأثیر مستقیم امواج و اثرات غیرمستقیم کاویتاسیون میتوانند به مرگ سلولهای مرکزی آسیب دیده و تشکیل هماتوم منجر شوند. این فرآیند به تحریک پاسخ طبیعی بدن برای ترمیم خود و تشکیل سلولهای جدید استخوانی و تاندونی کمک میکند.
بنابراین، شاک ویو تراپی از طریق تحریک فیزیکی و بیولوژیکی به بافتها، فرآیند ترمیم و بازسازی را تسریع بخشیده و به بهبود سریعتر و کارآمدتر آسیبهای موجود کمک میکند. این روش به خصوص در درمان بیماریهایی که با التهاب و درد همراه هستند، بسیار مؤثر است.
کاربردهای دستگاه شاک ویو در فیزیوتراپی
شاک ویو تراپی به عنوان یک روش درمانی مؤثر برای مجموعهای از مشکلات مربوط به سیستم اسکلتی و عضلانی شناخته میشود. موارد کاربرد شاک ویو تراپی شامل اما محدود به موارد زیر میشود:
- اختلالات مزمن تاندونها و عضلات
- درد کمر و گردن
- نقاط ماشهای
- شکستگیهای استرسی استخوانها
- دیر جوش خوردن شکستگیها
- درد شانه
- تنیس البو
- گلف البو
- درد آرنج
- تورم و التهاب عضلات
- دفورمیتی های مفصلی
- درد کشاله ران
- درد لگن
- درد و التهاب تاندون آشیل
- درد کف پا
- خار پاشنه پا
- التهاب تاندون پاتلا
- شانه یخ زده
- تاندونیت شانه
- التهاب مفاصل
- درد پاشنه پا
- اپی کوندیلیت
- آسیبهای ورزشی
- نورومورتون
همچنین، باید به مواردی که دستگاه شاک ویو مناسب نمیباشد نیز توجه کنیم:
- زنان در دوران بارداری
- وجود تومورهای استخوانی
- بیماریهای استخوانی متابولیک
- اختلالات عصبی و گردش خون
- کودکان در سنین رشد
- وجود عفونت فعال
با توجه به موارد کاربرد و عدم کاربرد شاک ویو تراپی، این روش درمانی میتواند به عنوان یک ابزار مؤثر در مدیریت و درمان مشکلات مختلف اسکلتی و عضلانی مورد استفاده قرار گیرد.
دستگاه شاک ویو برای چه کسانی مفید است؟
شاک ویو تراپی برای افرادی که با مشکلات عضلانی، مفصلی، یا حرکتی روبرو هستند، مفید و مؤثر است. در زیر چندین گروه از افرادی که استفاده از شاک ویو برایشان مؤثر است، ذکر شده است:
- بدنسازان و ورزشکاران حرفهای: افرادی که فعالیتهای ورزشی حرفهای انجام میدهند، ممکن است با مشکلات عضلانی و مفصلی مواجه شوند. شاک ویو تراپی به آنها کمک میکند تا عضلاتشان را تقویت کنند، انعطافپذیری بیشتری برای حرکات ورزشی بدست آورند و از آسیبهای مرتبط با ورزش جلوگیری کنند.
- افراد با مشکلات عضلانی و مفصلی: افرادی که به دلیل بیماریهای عضلانی، مفصلی یا آسیبهای حاد یا مزمن، با محدودیتهای حرکتی روبرو هستند، از شاک ویو تراپی به عنوان یک راهکار فیزیوتراپی استفاده میکنند. این تکنیک میتواند کمک کند تا علائم درد کاهش یابد و کیفیت حرکت بهبود یابد.
- افراد با مشکلات پس از جراحی: برخی از افراد پس از عمل جراحی، به فیزیوتراپی نیاز دارند تا بهبود سریعتر و بهتری را تجربه کنند. شاک ویو تراپی میتواند با افزایش سرعت بازسازی و ترمیم اندام در روند بهبود بعد از جراحی مفید باشد.
- افراد با فعالیتهای روزمره محدود: افرادی که به دلیل فعالیتهای روزمره خود محدودیت دارند، مثل نشستن طولانی در محیط کار یا استفاده بیش از حد از دستگاههای الکترونیکی، ممکن است از شاک ویو تراپی برای کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی مفاصل خود بهرهمند شوند.
توجه به این نکته مهم است که هر فرد نیازهای خاص خود را دارد، و برنامه شاک ویو تراپی باید با توجه به شرایط فردی و توصیه پزشک یا فیزیوتراپیست ترتیب یافته باشد.
مزایای شوک درمانی در فیزیوتراپی
به طور قطع، شاک ویو تراپی (یا درمان با امواج شوک) فواید متعددی دارد که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره خواهیم کرد:
- شاک ویو تراپی به حل کردن بافتهای کلسیفیه کمک میکند که ممکن است در پا تجمع یافته و باعث درد شوند. بافتهای حل شده به وسیله سیستم لنفاوی بدن دفع میشوند.
- این روش میتواند جریان خون را در نواحی آسیب دیده تحریک کند، و با افزایش اکسیژن و مواد مغذی به ناحیه، فرآیند بهبودی را سرعت بخشد. همچنین، شاک ویو تراپی به تحریک انگیوژنز کمک کرده و به تقویت جریان خون منجر میشود، که هر دو عامل در فرآیند درمان نقش مهمی دارند.
- درمان با شاک ویو میتواند به کاهش آزادسازی واسطههای التهابی در ناحیه تحت درمان کمک کند، و از این طریق به کاهش التهاب، ورم و درد بپردازد. امواج صوتی ایجاد شده باعث میشود تا ارتعاشات ریزی در بافت ایجاد شده و به تجزیه سلولهای التهابی و بهبودی سرعت بخشد.
- از دیگر مزایای شاک ویو تراپی میتوان به تقویت تولید کلاژن جدید اشاره کرد که به تقویت بافتها و کاهش زمان بهبودی کمک میکند. کلاژن، که یک پروتئین کلیدی در بافت همبند است، در بهبود و ترمیم بافتهای آسیبدیده نقش حیاتی دارد.
- در مقایسه با سایر روشهای درمانی مثل جراحی یا تزریقات، شاک ویو تراپی یک روش کاملاً غیرتهاجمی و نسبتاً ایمن به شمار میآید. این روش خطرات بسیار کمی داشته و عوارض آن اغلب موقتی است، بنابراین برای افرادی که نمیخواهند با عوارض جانبی یا خطرات ناشی از دیگر درمانها مواجه شوند، گزینهای مناسب است.
- شاک ویو تراپی یک روش درمانی است که بدون نیاز به جراحی به درون پوست نفوذ میکند. تحقیقات نشان دادهاند که این روش میتواند در کاهش درد و بهبود عملکرد مفاصل در بیماران مبتلا به آرتروز زانو مؤثر باشد.
- این درمان همچنین قابل استفاده برای مجموعهای از بیماریهای مزمن است و هنگامی که با دیگر درمانها ترکیب شود، اثربخشی آن افزایش مییابد.
- بیمارانی که از تاندونوپاتی مزمن در نواحی شانه، آرنج و کف پا رنج میبرند، گزارش دادهاند که شش ماه پس از درمان با شاک ویو تراپی، درد کمتری را تجربه کردهاند.
معایب و عوارض شاک ویو تراپی
- درد گذرا و تورم: ممکن است بیماران پس از درمان درد موقتی یا تورم در ناحیهای که تحت درمان قرار گرفته را تجربه کنند.
- کبودی و قرمزی: رگهای خونی کوچک در ناحیه تحت درمان ممکن است آسیب ببینند که منجر به کبودی یا قرمزی میشود.
- ناراحتی از امواج شوک: با وجود پیشرفتهایی در فناوری، بعضی بیماران ممکن است همچنان احساس ناراحتی کنند هنگامی که بدنشان در معرض امواج شوک قرار میگیرد.
- واکنش به ژل: ژلهای مورد استفاده در شاک ویو تراپی ممکن است باعث حساسیت پوستی شوند.
- خطر پارگی بافت: در موارد نادر، تحریک شدید میتواند منجر به آسیب یا پارگی بافتهای نرم مانند تاندونها یا رباطها شود.
- محدودیتهای مربوط به وضعیت سلامتی: بیماران با برخی شرایط پزشکی خاص مانند عفونتهای فعال، بیماریهای سرطانی در نزدیکی ناحیه تحت درمان، وجود ایمپلنتهای پزشکی، و مشکلات لخته شدن خون ممکن است نامزد مناسبی برای این درمان نباشند.
- زمان بهبودی: در حالی که برخی فعالیتها ممکن است فوراً پس از درمان از سر گرفته شوند، ممکن است نیاز به زمانی برای کاهش فعالیتهای شدید ورزشی باشد تا از بروز آسیب بیشتر جلوگیری شود.
- بیحسی موقت: بیحسی یا احساس کم شدن حساسیت در ناحیه تحت درمان نیز ممکن است به طور موقتی رخ دهد.
این عوارض جانبی معمولاً موقتی هستند و طی چند روز تا یک هفته پس از درمان برطرف میشوند. همواره توصیه میشود که بیماران قبل از شروع درمان، با پزشک خود در مورد هرگونه دارویی که مصرف میکنند و همچنین وضعیتهای پزشکی موجود مشورت کنند.
موارد منع مصرف شاک ویو تراپی
- عفونت ادراری حاد: وجود عفونت شدید در سیستم ادراری میتواند باعث تشدید عوارض و تداخل با فرآیند درمان شاک ویو شود.
- سرطان کلیه: در صورت وجود سرطان کلیه، استفاده از شاک ویو ممکن است باعث تشدید عوارض و خطرات بیشتر شود.
- انسداد مجرای ادرار به علت وجود سنگ: وجود سنگهای ادراری و انسداد مجرای ادرار باعث عوارض جدی میشود و ممکن است درمان با شاک ویو در این شرایط منجر به مشکلات بیشتری شود.
- مشکلات قلبی تهدیدکننده: بیمارانی که مشکلات قلبی جدی دارند، از جمله افرادی که مبتلا به آریتمی قلبی یا شکست قلبی هستند، نباید از شاک ویو استفاده کنند.
- ناهنجاریهای انعقادی خون اصلاح نشده: وجود مشکلات در سیستم انعقادی خون که بهطور صحیح درمان نشده باشند، میتواند خطرات جدی را در اثر استفاده از شاک ویو افزایش دهد.
- پیلونفریت فعال: پیلونفریت فعال یا التهاب کلیه ممکن است باعث تشدید عوارض شود و درمان با شاک ویو در این شرایط مناسب نیست.
- تغییرات پاتولوژیک یا آنوریسم: وجود تغییرات پاتولوژیک یا آنوریسم در ناحیه درمانی میتواند باعث افزایش خطرات و عوارض شوک ویو شود.
- ناهنجاریهای کلیه یا نارسایی کلیه: افرادی که مشکلات کلیوی دارند باید از استفاده از شاک ویو خودداری کنند زیرا ممکن است باعث تشدید مشکلات آنها شود.
- فشار خون بالا: وضعیت فشار خون بالا میتواند باعث افزایش خطرات و عوارض در اثر شاک ویو شود.
- در بدشکلیهای ستون فقرات با وضعیت ذهنی بیمار: در بیمارانی که در بدشکلی ستون فقرات دارند و یا وضعیت ذهنی آنها تحت تأثیر قرار گرفته است، استفاده از شاک ویو ممکن است منجر به مشکلات بیشتری شود.
- عدم توانایی بیمار در همکاری: در صورتی که بیمار قادر به همکاری با درمانگر نباشد و یا نتواند دستورات را دنبال کند، استفاده از شاک ویو مناسب نیست.
انتخاب فیزیوتراپیست مناسب
شاک ویو تراپی یک روش درمانی است که توسط متخصصان مختلف در حوزه بهداشت و درمان انجام میشود. این متخصصان شامل پزشکان متخصصانی مانند متخصصان طب فیزیکی و توانبخشی، ارتوپد ها و متخصصان فیزیوتراپی میشوند. آنها با داشتن دانش و تجربه لازم، این روش را برای درمان بیماران به کار میگیرند. این درمان بهصورت سرپایی انجام میشود، بنابراین بیماران بعد از آن به راحتی میتوانند به فعالیتهای روزمره خود بازگردند، بدون اینکه نیازی به استراحت طولانی داشته باشند.
ملاحظات بعد از شاک ویو تراپی
پس از یک جلسه درمانی با شاک ویو، اهمیت مراقبتهای بعدی برای بهبودی و کاهش عوارض پس از درمان بسیار مهم است. در این راستا، باید توجه داشت که اگرچه اکثر بیماران پس از درمان، تسکین درد فوری را تجربه میکنند، اما در اثر درمان ممکن است برخی از افراد در ناحیه تحت درمان حساسیت یا تحریک ملایمی را تجربه کنند که باید قابل تحمل باشد و محدودکننده نباشد. پس از درمان، میتوانید بلافاصله به فعالیتهای روزمره خود، مانند رانندگی و کارهای خانگی، بازگردید. اما توصیه میشود تا ۴۸ ساعت پس از جلسه درمانی از ورزشهای شدید پرهیز کنید و در این مدت فعالیتهای زیادی انجام ندهید.
همچنین، در صورت نیاز به تسکین درد، میتوانید از مسکنهایی مانند پاراستامول استفاده کنید، اما بهتر است از مصرف NSAID مانند ایبوپروفن خودداری کنید زیرا ممکن است باعث اختلال در فرآیند درمان شود. در صورت وجود عوارض جانبی ناخوشایند، اهمیت دارد که به درمانگر خود اطلاع دهید تا بتواند دوز درمان را بهطور مناسب تنظیم کند. همچنین، مهم است که بیماران قبل و بعد از درمان با شاک ویو با فیزیوتراپیست خود صحبت کنند تا مشکلات اساسی مانند ناتوانی در انعطافپذیری یا قدرت در اطراف مفصل و عضله را شناسایی و اصلاح کنند. این اقدامات کمک میکند تا از عود آسیب و تسریع در فرآیند بهبودی بیماران جلوگیری شود.
جمع بندی
شاک ویو تراپی، روشی نوین و مؤثر در فیزیوتراپی است که میتواند به درمان طیف وسیعی از مشکلات اسکلتی عضلانی کمک کند. این روش درمانی غیرتهاجمی، بدون درد و با اثربخشی سریع است. اگر از دردهای مزمن، التهاب یا آرتروز رنج میبرید، شاک ویو تراپی میتواند گزینه مناسبی برای شما باشد. با این حال، قبل از انجام این روش درمانی، حتماً با پزشک یا فیزیوتراپیست خود مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: درمان خانگی آرتروز
منبع:
