پزشک شهر - غدد پاراتیروئید چهار غده کوچک به اندازه دانه برنج هستند که در پشت غده تیروئید در گردن قرار دارند. وظیفه اصلی این غدد، تنظیم سطح کلسیم در خون از طریق تولید هورمون پاراتیروئید (PTH) است. کلسیم برای بسیاری از عملکردهای بدن از جمله سلامت استخوانها، عملکرد عضلات و اعصاب ضروری است. هنگامی که یک یا چند غده پاراتیروئید بیش از حد فعال میشوند و PTH بیش از حد تولید میکنند، وضعیتی به نام هیپرپاراتیروئیدیسم ایجاد میشود. این وضعیت میتواند منجر به افزایش سطح کلسیم خون (هیپرکلسمی) و بروز مشکلات مختلفی شود. در این موارد، عمل پاراتیروئیدکتومی برای برداشتن غدد پاراتیروئید بیش فعال توصیه میشود.
مجله سلامت پزشک شهر با ارائه مطالب، به شما در انتخاب بهترین راهکار برای سلامتی خود کمک میکند. اما فراموش نکنید که این اطلاعات صرفا جهت آگاهی است و جایگزین نظر پزشک معالج شما نیست. برای تشخیص و جراحی باید به پزشک مراجعه کنید.
عمل پاراتیروئیدکتومی چیست؟
پاراتیروئیدکتومی به جراحی برداشتن یک یا چند غده پاراتیروئید برای درمان پرکاری این غدد گفته میشود. این جراحی زمانی انجام میشود که سطح کلسیم بدن به دلیل پرکاری غدد پاراتیروئید افزایش یابد، حالتی که به آن هیپرکلسمی (Hypercalcemia) گفته میشود. پرکاری پاراتیروئید میتواند منجر به بزرگ شدن بیشازحد غدد و ترشح زیاد هورمون شود. در چنین شرایطی، پزشک برای جلوگیری از عوارض ناشی از افزایش کلسیم، جراحی پاراتیروئیدکتومی را توصیه میکند. جالب است بدانید که این عمل بیشتر در زنان بالای 45 سال نسبت به مردان رایج است.
علت انجام عمل پاراتیروئیدکتومی
اصلیترین دلیل انجام عمل پاراتیروئیدکتومی، ابتلا به پرکاری پاراتیروئید (Hyperparathyroidism) است. این وضعیت زمانی رخ میدهد که غدد پاراتیروئید بیش از حد هورمون پاراتیروئید (PTH) تولید کنند و تعادل سطح کلسیم در بدن برهم بخورد.
علل پرکاری پاراتیروئید
- وجود تومور خوشخیم: وجود یک تومور غیرسرطانی در یکی از غدد پاراتیروئید میتواند سطح هورمون PTH را مختل کند.
- هایپرپلازی (Hyperplasia): ملتهب شدن دو یا چند غده پاراتیروئید که باعث ترشح بیشازحد هورمون PTH میشود.
- پرتودرمانی در نزدیکی غده پاراتیروئید: قرارگیری در معرض پرتودرمانی در نواحی نزدیک به این غدهها میتواند عملکرد آنها را تغییر دهد.
- سرطان پاراتیروئید: در موارد بسیار نادر، سرطان این غدد میتواند باعث افزایش شدید هورمون PTH شود.
پزشکان متخصص غدد و متابولیسم در شیراز با شناسایی علت دقیق پرکاری پاراتیروئید، تصمیم به انجام جراحی پاراتیروئیدکتومی برای درمان آن میگیرند.
علائم پرکاری پاراتیروئید
در مراحل اولیه هیپرکلسمی (افزایش سطح کلسیم خون) علائم ممکن است خفیف یا نامحسوس باشند. اما با پیشرفت بیماری، علائم زیر میتوانند ظاهر شوند:
- خستگی مزمن: احساس کمبود انرژی و بیحالی.
- افسردگی: تغییرات خلقی و احساس ناراحتی یا ناامیدی.
- کاهش اشتها: بیمیلی به غذا خوردن.
- دردهای عضلانی: احساس ضعف یا درد در عضلات.
- حالت تهوع و استفراغ: مشکلات گوارشی همراه با ناراحتی معده.
- تشنگی زیاد: نیاز بیشازحد به نوشیدن آب.
- درد شکم: ناراحتی یا گرفتگی در ناحیه شکمی.
- تکرر ادرار: نیاز مکرر به دفع ادرار.
- گیجی و فراموشی: اختلال در تمرکز و سردرگمی ذهنی.
- ضعف عضلات: کاهش قدرت و توانایی عضلات.
- سنگ کلیه: به دلیل رسوب کلسیم در کلیهها.
- شکستگی استخوان: کاهش تراکم استخوان و افزایش احتمال شکستگی.
این علائم به دلیل اختلال در تنظیم کلسیم و تأثیر آن بر اندامهای مختلف بدن رخ میدهند. تشخیص و درمان بهموقع بهترین پزشکان درمان تیروئید پرکار در شیراز میتواند از پیشرفت بیماری و عوارض جدی جلوگیری کند.
نحوه انجام عمل پاراتیروئیدکتومی
قبل از عمل:
برای تشخیص دقیق غده پاراتیروئید ملتهب و تعیین محل آن، چندین آزمایش انجام میشود. تست Sestamibi با استفاده از رنگ رادیواکتیو، غدد پاراتیروئید بیش فعال را بررسی میکند. سونوگرافی نیز به کمک امواج صوتی، تصاویر دقیقی از غدد و بافتهای اطراف ثبت میکند. اگر نیاز به اطلاعات دقیقتر باشد، از روشهای پیشرفتهتری مانند CT اسکن و PET-Coline CT برای شناسایی غدد غیرطبیعی استفاده میشود.
حین عمل:
این جراحی اغلب تحت بیهوشی عمومی انجام میشود، اما در برخی موارد، امکان استفاده از بیحسی موضعی نیز وجود دارد. مراحل انجام عمل به این صورت است:
- یک برش کوچک به طول 1.5 تا 2 سانتیمتر روی گلو ایجاد میشود.
- عضله استرنوهیوئید که پوشاننده تیروئید و نای است، مشخص شده و از روی تیروئید جدا میشود.
- جراح عصب حنجره را که در عمق غده تیروئید قرار دارد، پیدا میکند تا از آسیب به آن جلوگیری شود.
- غده پاراتیروئید غیرطبیعی از تیروئید، غدد لنفاوی و بافت چربی اطراف جدا میشود.
- رگ خونی که غده غیرطبیعی از آن تغذیه میکند، بسته میشود.
- سطح هورمون PTH بدن بیمار به مدت 10 تا 15 دقیقه پایش میشود تا از کاهش مناسب آن اطمینان حاصل شود.
- محل جراحی بررسی میشود تا از عدم خونریزی اطمینان حاصل شود.
- در پایان، بافت تیروئید به هم نزدیک شده و محل جراحی با بخیه بسته میشود.
عمل پاراتیروئیدکتومی با دقت بالا انجام شده و هدف آن کاهش مشکلات ناشی از پرکاری غده پاراتیروئید است. برای مشاهده نظرات مردم میتوانید عمل پاراتیروئید نی نی سایت را جستجو کنید.
عمل پاراتیروئید با لیزر
عمل جراحی پاراتیروئید با لیزر یک روش کمتهاجم برای درمان اختلالات غدد پاراتیروئید، مانند پرکاری پاراتیروئید، است که در آن از لیزر برای نابود کردن بافتهای غیرطبیعی غده استفاده میشود. این روش معمولاً برای درمان تومورهای خوشخیم یا هیپرپلازی غدهها به کار میرود و مزایای آن شامل برش کوچکتر، دوران بهبودی سریعتر، کاهش خطر عوارض و درد کمتر است. با این حال، این روش به تجربه بالای جراح نیاز دارد و برای غدههای بزرگ یا شرایط پیچیدهتر ممکن است جراحی سنتی مناسبتر باشد.
خطرات پاراتیروئیدکتومی چیست؟
غدد پاراتیروئید به دلیل موقعیت نزدیک به عصب حنجره عودکننده و غده تیروئید، ساختار بسیار حساسی دارند. عصب حنجره عودکننده که از کنار غدد پاراتیروئید عبور میکند، مسئول کنترل تارهای صوتی است. در صورت آسیبدیدگی این عصب در طی عمل، ممکن است مشکلاتی مانند ضعف یا از بین رفتن عملکرد تارهای صوتی رخ دهد. این وضعیت میتواند به علائمی نظیر تنفس ضعیف، اختلال در بلع، و تغییر در صدا منجر شود. هدف از عمل پاراتیروئیدکتومی، برداشتن غده پاراتیروئید ملتهب بدون آسیب به غدد سالم، تیروئید و عصب حنجره عودکننده است. به همین دلیل، انجام این جراحی نیاز به دقت و مهارت بسیار بالای جراح دارد.
انواع روشهای جراحی برداشتن غدد پاراتیروئید
برای برداشتن غدد پاراتیروئید بیمار، روشهای مختلفی بسته به شرایط بیمار و تشخیص پزشک انجام میشود:
- اکتشاف دو طرفه گردن: در این روش که به آن روش سنتی نیز گفته میشود، جراح بهصورت بصری هر چهار غده پاراتیروئید را بررسی میکند.
- پاراتیروئیدکتومی کم تهاجمی: این روش زمانی به کار میرود که فقط یک غده پاراتیروئید بیمار باشد و محل آن پیش از جراحی با تصویربرداری دقیق مشخص شود.
- برداشتن غده پاراتیروئید با هدایت رادیویی: در این روش، از مواد رادیواکتیو برای جهتدهی و شناسایی محل دقیق غده بیمار استفاده میشود.
- پاراتیروئیدکتومی آندوسکوپی: برای این نوع جراحی، دو یا سه برش کوچک در ناحیه گردن و روی استخوان سینه ایجاد میشود تا آندوسکوپ و ابزار جراحی وارد شده و غده بیمار برداشته شود.
هر یک از این روشها بسته به میزان تهاجم و شرایط بیمار مزایا و معایب خاص خود را دارند.
عوارض جراحی پاراتیروئیدکتومی
عمل پاراتیروئیدکتومی اگرچه برای درمان پرکاری پاراتیروئید ضروری است، اما ممکن است با برخی عوارض همراه باشد:
- آسیب به عصب حنجره: این عصب که مسئول کنترل تارهای صوتی است، ممکن است در طی جراحی آسیب ببیند و منجر به مشکلاتی در صدا، بلع، یا تنفس شود.
- افت دائمی کلسیم: در مواردی که 3.5 غده پاراتیروئید برداشته شوند، ممکن است سطح کلسیم بدن کاهش یابد. این وضعیت نیازمند مصرف مکملهای کلسیم و ویتامین D است که پزشک تجویز میکند.
- خونریزی یا هماتوم (Hematoma): احتمال خونریزی در محل جراحی وجود دارد که در صورت شدید بودن ممکن است به مداخله پزشکی نیاز داشته باشد.
- ایجاد بافت اسکار: تشکیل بافت اسکار در ناحیه جراحی ممکن است رخ دهد، که بسته به شرایط، میتواند بر ظاهر یا عملکرد ناحیه تأثیر بگذارد.
پیشگیری و مدیریت این عوارض مستلزم تخصص جراح و مراقبتهای دقیق پس از جراحی است.
تفاوت عمل پاراتیروئیدکتومی با تیروئیدکتومی
عملهای پاراتیروئیدکتومی و تیروئیدکتومی هر دو جراحیهایی هستند که در ناحیه گردن انجام میشوند، اما اهداف و روشهای انجام آنها متفاوت است. پاراتیروئیدکتومی جراحیای است که بر روی غدد پاراتیروئید انجام میشود. این غدد چهارگانه که پشت غده تیروئید قرار دارند، مسئول تنظیم سطح کلسیم در بدن هستند. این عمل برای درمان پرکاری پاراتیروئید یا اختلالات سطح کلسیم انجام میشود که ممکن است به دلیل تومور یا التهاب این غدد باشد. در این جراحی، پزشک از برشی کوچک در ناحیه گردن استفاده میکند تا به غدد پاراتیروئید دسترسی یابد.
از سوی دیگر، تیروئیدکتومی جراحیای است که بر روی غده تیروئید انجام میشود. این جراحی ممکن است به منظور برداشتن بخشی یا کل غده تیروئید برای درمان سرطان تیروئید، گواتر، یا پرکاری تیروئید صورت گیرد. تیروئیدکتومی معمولاً شامل برشی در جلوی گردن است و هدف آن، جلوگیری از گسترش سرطان به غدد لنفاوی یا رفع سایر مشکلات مرتبط با تیروئید است. در حالی که پاراتیروئیدکتومی عمدتاً برای تنظیم کلسیم بدن است، تیروئیدکتومی بیشتر برای درمان بیماریهای ساختاری و عملکردی تیروئید انجام میشود.
دوران نقاهت پس از جراحی پاراتیروئیدکتومی
دوران نقاهت پس از جراحی پاراتیروئیدکتومی بسته به نوع روش جراحی متفاوت است. پس از جراحیهای سنتی، بیمار معمولاً یک ساعت در اتاق ریکاوری تحت نظر قرار میگیرد و به طور معمول یک شب در بیمارستان بستری میشود. در صورتی که جراحی به روش کم تهاجمی انجام شود، بیمار ممکن است همان روز به خانه برود. در دوران نقاهت، بسیاری از بیماران ممکن است دچار تورم و کبودی در ناحیه گردن شوند. به همین دلیل، برای کمک به کاهش این علائم، یک بانداژ دور گردن بیمار بسته میشود و در برخی موارد برای تخلیه مایع اضافی از پوست گردن، درن پلاستیکی کوچک قرار داده میشود. معمولاً درن پلاستیکی یک هفته در بدن بیمار باقی میماند و بیمار پس از آن از بیمارستان مرخص میشود.
در دوران نقاهت، مهمترین موضوع، بررسی سطح کلسیم خون است. کاهش کلسیم در این مدت طبیعی است و پزشک ممکن است برای تنظیم سطح کلسیم، مکملهای خوراکی تجویز کند. با این حال، اگر بیمار علائم زیر را تجربه کرد، باید فوراً به پزشک مراجعه کند:
- بیحسی یا سوزن سوزن شدن در لبها، بازوها یا پاها
- انقباضات ماهیچهای شدید
- علائم کمبود شدید کلسیم در خون
این علائم میتواند نشاندهنده مشکلاتی باشد که نیاز به درمان فوری دارند.
مراقبت های بعد عمل پاراتیروئید
مراقبتهای پس از عمل پاراتیروئیدکتومی برای تسریع بهبودی و جلوگیری از عوارض شامل موارد زیر است:
- سر بیمار باید بر روی 2 تا 3 بالش قرار گیرد. این کار باعث میشود که سر بالاتر از سطح قلب قرار بگیرد و از تورم گردن جلوگیری شود.
- هنگام اجابت مزاج باید از فشار آوردن به خود پرهیز کنید. فشار زیاد میتواند فشار خون را افزایش داده و به بدن آسیب برساند.
- در صورت ابتلا به یبوست، حتماً از داروهای ملین طبق تجویز پزشک استفاده کنید تا از مشکلات گوارشی جلوگیری شود.
- پس از عمل، از رژیم غذایی سبک، نرم و خنک پیروی کنید. غذاهای داغ یا سفت میتوانند باعث تحریک و ناراحتی در ناحیه جراحی شوند.
- برای جلوگیری از تهوع و استفراغ بعد از عمل، حرکتهای خود را آرام و با دقت انجام دهید. همچنین بهتر است از بلند شدن سریع از رختخواب خودداری کنید.
- به مقدار کافی استراحت کنید. بدن برای بهبود به استراحت نیاز دارد و هرگونه فعالیت بیش از حد ممکن است روند بهبودی را کند کند.
سؤالات متداول در مورد پاراتیروئیدکتومی
هدف از انجام عمل پاراتیروئیدکتومی چیست؟
هدف اصلی این جراحی درمان پرکاری غدد پاراتیروئید است که معمولاً به دلیل وجود تومور یا هایپرپلازی در این غدد رخ میدهد. این جراحی برای کنترل سطح کلسیم بدن و جلوگیری از عوارض ناشی از هیپرکلسمی انجام میشود.
عوارض جراحی پاراتیروئید چیست؟
از جمله عوارض رایج جراحی پاراتیروئیدکتومی میتوان به افت سطح کلسیم بدن، تغییر یا گرفتگی صدا، گلودرد، خونریزی، و آسیب به مری یا نای اشاره کرد. این عوارض معمولاً نادر هستند اما نیاز به مراقبتهای بعد از جراحی دارند.
در جراحی پاراتیروئیدکتومی چند غده پاراتیروئید برداشته میشود؟
در جراحی پاراتیروئیدکتومی معمولاً 3 تا 5 غده پاراتیروئید برداشته میشود و تنها یک غده باقی میماند تا سطح کلسیم بدن کنترل شود. برداشتن تعداد بیشتری از غدد ممکن است به کاهش سطح کلسیم بدن و نیاز به مکملهای کلسیم منجر شود.
جمع بندی
پاراتیروئیدکتومی یک عمل جراحی برای برداشتن یک یا چند غده پاراتیروئید است. این غدد کوچک که در پشت غده تیروئید در گردن قرار دارند، هورمون پاراتیروئید (PTH) را تولید میکنند که نقش حیاتی در تنظیم سطح کلسیم خون دارد. با تشخیص به موقع و انجام این عمل توسط جراح مجرب، میتوان از عوارض جدی این بیماری جلوگیری کرد و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید.
