قرص خواب و بی خوابی چیست؟
پزشک شهر - قرص خواب انواع مختلفی دارد که هر کدام عوارض جانبی خاص خود را دارند. در این مقاله از سایت پزشک شهر، به انواع قرص خواب و عوارض جانبی آنها می‌پردازیم. همچنین، نکاتی را برای مصرف ایمن قرص‌های خواب ارائه می‌دهیم.
مجله سلامت پزشک شهر با ارائه مطالب، به شما در انتخاب بهترین راهکار برای سلامتی خود کمک می‌کند. اما فراموش نکنید که این اطلاعات صرفا جهت آگاهی است و جایگزین نظر پزشک معالج شما نیست. برای تشخیص و درمان کامل باید به پزشک مراجعه کنید.
بی‌خوابی یک اختلال خواب شایع است که می‌تواند بر کیفیت زندگی افراد تأثیر منفی بگذارد. قرص‌های خواب یکی از راه‌های درمان بی‌خوابی هستند. آنها با تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی، به افراد کمک می‌کنند تا به خواب بروند و خواب عمیق‌تری داشته باشند.
انواع قرص خواب کدام است؟
استفاده روزافزون افراد از قرص‌های خواب ناشی از افزایش مشکلات خواب در جوامع مختلف، به ویژه در آمریکا، امری رایج و گسترده شده است. قرص‌های خواب می‌توانند در کوتاه‌مدت به تسکین مشکلات خواب کمک کنند، اما استفاده طولانی‌مدت از آنها ممکن است با عوارض جانبی جدی همراه باشد. بین انواع قرص‌های خواب، زومبیتاها با عملکرد آگونیست گیرنده‌های آلفا-۱ بنزودیازپین شناخته می‌شوند و ممکن است با اثرات جانبی از قبیل خواب‌آلودگی و سردرد همراه باشند.
همچنین، بنزودیازپین‌ها که به عنوان داروهای آرامبخش و خواب‌آور شناخته می‌شوند، با عوارضی نظیر خواب‌آلودگی روزانه و افزایش خطر اعتیاد همراه هستند. علاوه بر این، قرص‌های نوباربیتال که به افزایش اثرات GABA متصل می‌شوند، ممکن است به عنوان داروهای آرامبخش و خواب‌آور عمل کنند. در هر صورت، لازم است که افراد قبل از استفاده از این داروها، با پزشک خود مشورت کرده و عوارض ممکن را در نظر بگیرند.
دسته بندی قرص خواب
- بنزودیازپین‌ها
بنزودیازپین‌ها قدیمی‌ترین و رایج‌ترین نوع قرص‌های خواب هستند. آنها با اتصال به گیرنده‌های خاصی در مغز، باعث آرامش و خواب‌آلودگی می‌شوند. برخی از نمونه‌های بنزودیازپین‌ها عبارت‌اند از: دیازپام، لورازپام، آلپرازولام و کلونازپام.
- خواب آورهای غیر بنزودیازپین
خواب‌آورهای غیر بنزودیازپین از نظر ساختار شیمیایی با بنزودیازپین‌ها متفاوت هستند، اما اثرات مشابهی دارند. برخی از نمونه‌های خواب‌آورهای غیر بنزودیازپین عبارت‌اند از: زولپیدم، زالپلون و راملتیون.
معرفی بهترین قرص خواب
در زیر به معرفی بهترین و معرف ترین قرص های خواب آور به همراه عملکرد، مزایا و معایب هر کدام پرداخته شده است.
قرص خواب دیازپام (Diazepam)
دیازپام یک داروی آرامبخش و ضد استرس است که به دلیل اثرات ضد اضطراب، آرامبخش و خواب‌آوری که دارد، در درمان اختلالات خواب به کار می‌رود. ساختار دیازپام شامل یک حلقه بنزودیازپین و یک نیتروژن در جایگاه 7 است. این دارو با متابولیسم در کبد به متابولیت‌های خود افزایش فعالیت گیرنده‌های GABA را به واسطه اتصال به محل بین ارتباطی گیرنده GABA و گیرنده بنزودیازپین، افزایش می‌دهد. این افزایش فعالیت GABA منجر به کاهش فعالیت عصبی، کنترل اضطراب و تنش در بیمار می‌شود.
در مصرف دیازپام، نکاتی مانند تداخل با دیگر داروها، افزایش خطر اعتیاد، کاهش توانایی رانندگی و عملکرد روزانه و در برخی موارد افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی حائز اهمیت است. به همین دلیل، استفاده از دیازپام باید با دقت و تحت نظر پزشک انجام شود.
آلپرازولام (Alprazolam) برای درمان اضطراب
آلپرازولام یک داروی ضد اضطراب از دسته بنزودیازپین‌ها است که شامل ماده فعال آلپرازولام می‌باشد. این دارو با افزایش فعالیت گیرنده‌های GABA در مغز، منجر به تسکین اضطراب و ایجاد حالت آرامش در بیماران می‌شود. ماده فعال آلپرازولام دارای فرمول شیمیایی C17H13ClN4 است و به عنوان یک آگونیست بر روی گیرنده‌های GABA در مغز عمل می‌کند، باعث کاهش فعالیت نورون‌های مغزی می‌شود.
در تولید آلپرازولام، افزودنی‌هایی مانند سیترات سدیم، لاکتوز مونوهیدرات، نشاسته، سیلیکا کلسیه و ماگنزیوم استئارات به کار می‌روند. این افزودنی‌ها جهت افزایش پایداری، بهبود جذب دارو، بهبود خواص فیزیکی و شیمیایی و همچنین بهبود بسته‌بندی دارو به کار می‌روند.
از آنجایی که آلپرازولام خواص ضد اضطرابی دارد، بسته‌بندی‌های محافظتی و شیشه‌ای برای حفظ دارو از تماس با نور، رطوبت و هوا استفاده می‌شود. همچنین، بسته‌بندی باید به گونه‌ای باشد که بیماران بتوانند به راحتی دارو را مصرف کنند. در کل، ترکیب شیمیایی آلپرازولام و افزودنی‌های مورد استفاده در تولید آن نیازمند دقت و دانش فنی است. رعایت استانداردهای دارویی و بهداشتی در تمام مراحل تولید و بسته‌بندی آلپرازولام اهمیت دارد تا دارو با کیفیت و ایمن برای بیماران تولید شود.
ریلکسه کننده‌ی عضلانی کلونازپام (Clonazepam)
کلونازپام، یک بنزودیازپین، دارویی است که از سال 1975 تولید شده و به عنوان ریلکسه کننده عضلانی و درمان اختلالات عصبی شناخته می‌شود. این دارو با افزایش فعالیت گیرنده‌های GABA در مغز، اثرات آرامبخش و تسکین اضطراب را ایجاد می‌کند. کلونازپام همچنین اثرات ریلکسه کننده، خواب‌آور، ضدتشنج و درمانی برخی اختلالات روانی را داراست.
این دارو در کمتر از یک ساعت به خون جذب شده و تا دوازده تا شانزده ساعت در بدن می‌ماند. مصرف کلونازپام باید تحت نظارت پزشک انجام شود و مصرف طولانی‌مدت آن با خطر افزایش اعتیاد و تحمل به دارو همراه است. استفاده از این دارو برای کاهش اختلالات خواب، اضطراب، تشنج و بیماری‌های روانی با دقت و تحت نظر پزشک توصیه می‌شود.
قرص خواب زولپیدم (Zolpidem)
زولپیدم یک داروی ضد روان پریشی از دسته آتیپیکال آنتی‌پسیکوتیک‌ها است که برای درمان اختلالات روان پریشی از جمله اسکیزوفرنی و اختلالات خلقی و اضطراب استفاده می‌شود. ماده فعال این دارو ترکیب شیمیایی با فرمول C17H20N4S است و به عنوان یک مهارکننده دوپامینی و سروتونینی عمل می‌کند. این دارو با کاهش فعالیت نورون‌های مغزی و تسکین علائم روان پریشی در بیماران اثر مثبت دارد.
در تولید زولپیدم، از افزودنی‌هایی مانند لاکتوز مونوهیدرات، سیترات سدیم، کلسیم کربنات، کلسیم فسفات و ماگنزیوم استئارات استفاده می‌شود. این افزودنی‌ها جهت افزایش پایداری، قابلیت جذب دارو، بهبود خواص فیزیکی و شیمیایی و همچنین بهبود بسته‌بندی دارو مورد استفاده قرار می‌گیرند.
قرص خواب اسزوپیکلون (Eszopiclone)
اسزوپیکلون یک داروی آرامبخش و خواب آور است که جهت کاهش اضطراب و بهبود کیفیت خواب مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو به عنوان یک داروی بنزودیازپینی شناخته می‌شود و اثر آرامبخشی و خواب آوری را از طریق افزایش فعالیت گیرنده‌های GABA در مغز به ارمغان می‌آورد.
معمولاً اسزوپیکلون برای درمان افرادی که با اختلال در خواب مواجه هستند و به دنبال یک درمان کوتاه مدت هستند، تجویز می‌شود. مدت زمان مصرف این دارو معمولاً بین ۲ تا ۴ هفته است. همچنین، برخی از عوارض جانبی ممکن است شامل خواب آلودگی، سردرد، خشکی دهان، تهوع و یبوست باشد. استفاده بیش از حد و بدون نظارت پزشک می‌تواند منجر به ایجاد وابستگی و مشکلات خطرناک دیگر شود.
عوارض جانبی قرص خواب
مصرف قرص خواب آور همچون سایر داروها ممکن است با برخی عوارض جانبی همراه باشد. این عوارض می‌توانند به شرح زیر باشند:
- احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن دست‌ها، پاها و بازوها
- افزایش یا کاهش اشتها
- یبوست و اسهال
- مشکل در حفظ تعادل
- سرگیجه
- احساس خواب‌آلودگی در طول روز
- خشکی دهان و گلو
- نفخ
- سردرد
- اختلال در عملکردهای روزانه
- اختلال در حافظه و تمرکز
- معده درد
- لرزش غیرقابل‌کنترل برخی از اعضاء بدن
- رویاهای غیرمعمول
- ضعف
مهم است که هرگونه علائم یا عوارض جانبی پس از مصرف قرص خواب را به پزشک خود اطلاع داده و توصیه‌ها و دستورالعمل‌های ایشان را رعایت کنید. همچنین، مصرف قرص‌های خواب را باید تحت نظر پزشک انجام داد و تغییرات در دوز و مدت زمان مصرف را بدون مشورت پزشک انجام نداد.
نکاتی برای مصرف ایمن قرص خواب
- استفاده از قرص خواب به عنوان راهکار کوتاه‌مدت در نظر گرفته شود و درمان‌های رفتاری و تغییرات در سبک زندگی نیز برای مشکلات خواب می‌توانند کمک‌های بلندمدت‌تری ارائه دهند.
- جلوگیری از مصرف همزمان با مواد مخدر یا الکل برای کاهش عوارض جانبی اهمیت دارد.
- با توجه به احتمال وابستگی و عادت‌آوری، استفاده از این داروها باید تحت نظر پزشک باشد.
- استفاده طولانی‌مدت از قرص خواب باعث وابستگی و مشکلات جدی مانند آسیب به کبد و افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی می‌شود.
- مطالعه برچسب دارو حاوی اطلاعات مهم برای مصرف صحیح است و توجه به تولیدکننده معتبر اهمیت دارد.
- ایجاد شرایط مساعد برای خواب از مصرف مواد مخدر و الکل جلوگیری کند.
- ترک قرص‌های خواب با توجه به دستور پزشک و به صورت تدریجی انجام شود.
- ایجاد روال خواب منظم باعث بهبود خودآگاهی در مورد نیازهای خواب و بهبود کیفیت خواب می‌شود.
جمع بندی
قرص‌های خواب می‌توانند به درمان بی‌خوابی کمک کنند، اما مصرف آنها باید با احتیاط انجام شود. این داروها می‌توانند عوارض جانبی مختلفی داشته باشند و مصرف طولانی‌مدت آنها می‌تواند منجر به وابستگی شود. اگر دچار بی‌خوابی هستید، قبل از مصرف هرگونه دارو بهتر است با پزشک خود مشورت نمایید.
بیشتر بخوانید: راهنمای جامع استفاده صحیح از قرص و دارو
