پزشک شهر - نوروم آکوستیک، که به آن شوانوم وستیبولار نیز گفته می‌شود، یک تومور غیر سرطانی است که در عصب شنوایی (عصب هشتم جمجمه‌ای) رشد می‌کند. این عصب مسئول انتقال صدا از گوش داخلی به مغز و حفظ تعادل است. رشد تومور در این عصب می‌تواند به تدریج باعث اختلال در شنوایی، تعادل و سایر عملکردهای عصبی شود. در ادامه به بررسی نوروم آکوستیک و هر آنچه نیاز است در این خصوص بدانید می پردازیم، لطفا تا انتها با ما همراه باشید.
مجله سلامت پزشک شهر با ارائه مطالب، به شما در انتخاب بهترین راهکار برای سلامتی خود کمک می‌کند. اما فراموش نکنید که این اطلاعات صرفا جهت آگاهی است و جایگزین نظر پزشک معالج شما نیست. برای تشخیص و جراحی باید به پزشک مراجعه کنید.
نوروم آکوستیک (تومور عصب شنوایی، acoustic neuroma) چیست؟
تومور عصب شنوایی حرکتی یا تومور مغزی نوروم آکوستیک (Acoustic Neuroma) یک تومور خوش‌خیم و نادر است که در ناحیه عصب شنوایی و تعادل رشد می‌کند. این عصب از گوش داخلی شروع می‌شود و به مغز می‌رسد، و به شاخه‌هایی تقسیم می‌شود که به طور مستقیم بر شنوایی و تعادل تأثیر دارند. نوروم آکوستیک معمولاً به طور آهسته رشد می‌کند و اغلب تأثیرات آن به تدریج بروز می‌کند. فشار ناشی از رشد این تومور بر اعصاب مربوط به شنوایی و تعادل می‌تواند منجر به علائمی مانند ناشنوایی، زنگ زدن گوش (Tinnitus) و اختلال در تعادل شود.
گرچه بسیاری از افراد مبتلا به نوروم آکوستیک علائمی ندارند یا علائم آن‌ها به آرامی شروع می‌شود، در برخی موارد ممکن است تومور به اندازه‌ای رشد کند که فشار قابل توجهی بر مغز وارد کند و فعالیت‌های حیاتی بدن را تحت تأثیر قرار دهد. این تومور به طور کلی خوش‌خیم است، اما در صورت رشد غیرطبیعی، می‌تواند نیاز به درمان داشته باشد تا از بروز عوارض جدی‌تر جلوگیری شود. در مواردی که این تومور باعث ایجاد علائم شدید یا اختلالات در عملکرد عصبی می‌شود، درمان‌های جراحی یا پرتودرمانی برای کاهش فشار و بهبود وضعیت بیمار در نظر گرفته می‌شود. برای مشاهده نظرات مردم می توانید عبارت نوروم آکوستیک نی نی سایت را جستجو کنید.
علل نوروم آکوستیک
در حال حاضر علت دقیق ابتلا به نوروم آکوستیک (تومور عصب شنوایی) مشخص نیست، اما تحقیقات نشان داده‌اند که این عارضه با مشکلاتی در ژن مربوط به کروموزوم ۲۲ ارتباط دارد. ژن کروموزوم ۲۲ مسئول تولید پروتئینی است که به مهار رشد تومورها کمک می‌کند. این پروتئین به طور خاص از رشد سلول‌های پوشاننده اعصاب جلوگیری کرده و در سرکوب تومورها نقش دارد. هنگامی که این ژن یا پروتئین تولیدی آن دچار اختلال می‌شود، تومور در عصب شنوایی تشکیل می‌شود.
به طور کلی، دلیل دقیق اختلال در کروموزوم ۲۲ شناخته نشده است. با این حال، یکی از دلایل احتمالی برای این اختلال، اختلال ژنتیکی نادر نوروفیبروماتوز ۲ (NF2) است. این اختلال ژنتیکی که تنها ۵ درصد از موارد نوروم آکوستیک را شامل می‌شود، معمولاً به صورت ارثی منتقل می‌شود. با این حال، در بیشتر موارد، نوروم آکوستیک به صورت پراکنده و بدون علت خاصی ایجاد می‌شود. یکی دیگر از احتمالات، تابش بیش از حد به ناحیه سر و گردن است که به عنوان یک عامل خطر برای ایجاد این تومور مطرح شده است.
علائم نوروم آکوستیک
علائم نوروم آکوستیک معمولاً از فشار تومور روی عصب شنوایی، اعصاب مجاور، عروق خونی و حتی ساختارهای مغز ناشی می‌شود. علائم این تومور با رشد آن تشدید می‌شود، اما اندازه تومور همیشه با شدت علائم مرتبط نیست. به این معنی که حتی یک تومور کوچک نیز ممکن است علائم قابل‌توجهی ایجاد کند.
در صورت ابتلا به نوروم آکوستیک، معمولاً علائم زیر مشاهده می‌شود:
- از دست دادن شنوایی: این کاهش شنوایی اغلب به‌طور تدریجی در طول چند ماه یا چند سال اتفاق می‌افتد. در موارد نادر، این مشکل به طور ناگهانی رخ می‌دهد. کاهش شنوایی معمولاً یک گوش را تحت تأثیر قرار می‌دهد و در یک سمت محسوس‌تر است.
- شنیدن صدای زنگ در گوش آسیب‌دیده (وزوز گوش): صدای زنگ، وزوز یا سایر صداهای غیرطبیعی در گوش ممکن است ناشی از فشار تومور بر عصب شنوایی باشد.
- عدم تعادل: تومور فشار به عصب تعادلی وارد می‌کند و می‌تواند باعث احساس عدم تعادل و مشکلات حرکتی شود.
- سرگیجه: به دلیل تأثیرات بر عصب تعادل، فرد ممکن است دچار سرگیجه‌های مکرر یا شدید شود.
- بی‌حسی صورت و در موارد نادر ضعف: فشار به اعصاب صورت می‌تواند منجر به بی‌حسی یا ضعف در بخشی از صورت شود.
- فشار به ساقه مغز: در موارد نادر، زمانی که تومور به قدری بزرگ می‌شود که به ساقه مغز فشار وارد می‌کند، ممکن است زندگی بیمار را تهدید کند.
در مجموع، علائم نوروم آکوستیک می‌تواند بسیار متفاوت باشد و نیاز به ارزیابی دقیق پزشکی در درمان تومور مغزی در شیراز دارد. این بیماری معمولاً نیاز به درمان پزشکی یا جراحی برای کاهش فشار به اعصاب و مغز دارد.
انواع بیماری تومور عصب شنوایی
نوروم آکوستیک (تومور عصب شنوایی) به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند:
نوروم آکوستیک یک طرفه: این نوع از تومور تنها یک گوش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. نوروم آکوستیک یک طرفه شایع‌ترین نوع این بیماری است و در بسیاری از افراد مبتلا به نوروم آکوستیک، این نوع مشاهده می‌شود. این نوع تومور می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما معمولاً در افراد بین ۳۰ تا ۶۰ سال شایع است. در اغلب موارد، علت بروز این نوع نوروم آکوستیک آسیب‌های عصبی ناشی از عوامل خارجی هستند. علائم این نوع به طور معمول تنها یک طرف سر را تحت تأثیر قرار می‌دهند و معمولاً به صورت تدریجی بروز می‌کنند.
نوروم آکوستیک دو طرفه: در این نوع از نوروم آکوستیک، هر دو گوش آسیب می‌بینند و عصب شنوایی در هر دو گوش تحت تأثیر قرار می‌گیرد. این نوع از تومور نادرتر است و معمولاً به دلیل اختلال ژنتیکی نادر نوروفیبروماتوز ۲ (NF2) رخ می‌دهد. نوروفیبروماتوز ۲ یک اختلال ژنتیکی است که به طور معمول در سنین جوانی بروز می‌کند و سبب می‌شود که تومورهای شنوایی در هر دو گوش ایجاد شوند. علائم این نوع از نوروم آکوستیک معمولاً شدیدتر و به طور همزمان در هر دو گوش ظاهر می‌شوند.
تشخیص نوروم آکوستیک
تشخیص تومور عصب شنوایی یا نوروم آکوستیک به کمک چندین روش مختلف انجام می‌شود. این روش‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا وضعیت بیمار را به‌دقت بررسی کرده و تشخیص دقیقی از وجود تومور در عصب شنوایی ارائه دهند. در ادامه، به برخی از مهم‌ترین روش‌های تشخیص نوروم آکوستیک اشاره خواهیم کرد:
1. معاینه فیزیکی
اولین مرحله تشخیص نوروم آکوستیک معاینه فیزیکی است. پزشک ابتدا گوش‌ها و نواحی اطراف آن‌ها را به‌دقت بررسی می‌کند. اگرچه در مراحل اولیه نوروم آکوستیک ممکن است علائم واضحی نداشته باشد، معاینه دقیق می‌تواند مشکلات مرتبط با گوش میانی و داخلی را شناسایی کند. به همین دلیل، در صورت مشکوک بودن به تومور عصبی شنوایی، پزشک به احتمال زیاد انجام آزمایش‌های دیگری را توصیه خواهد کرد.
2. تست شنوایی (ادیومتری)
این تست برای ارزیابی شنوایی فرد انجام می‌شود. متخصص شنوایی‌شناس صدای فرکانس‌های مختلف را به هر یک از گوش‌ها ارسال کرده و از بیمار می‌خواهد که زمانی که صدا را می‌شنود اطلاع دهد. این روش به شناسایی مشکلات شنوایی کمک می‌کند و ممکن است کاهش شنوایی یک‌طرفه که معمولاً با نوروم آکوستیک یک‌طرفه همراه است، را آشکار کند.
3. تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI)
MRI مغز یکی از دقیق‌ترین و موثرترین روش‌ها برای تشخیص نوروم آکوستیک است. این تصویربرداری می‌تواند تومورهایی به اندازه یک یا دو میلی‌متر را نیز شناسایی کند. تصویربرداری مغناطیسی به پزشک کمک می‌کند تا محل و اندازه تومور را به‌دقت مشخص کند و تأثیر آن بر اعصاب شنوایی و دیگر ساختارهای مغزی را بررسی نماید.
4. توموگرافی کامپیوتری (CT Scan)
اگر امکان دسترسی به MRI وجود نداشته باشد، CT Scan نیز به عنوان یک روش تصویربرداری استفاده می‌شود. با این حال، این روش نمی‌تواند تومورهای بسیار کوچک را شناسایی کند و دقت آن نسبت به MRI کمتر است. CT Scan بیشتر برای بررسی ساختارهای استخوانی مفید است، اما برای تشخیص دقیق نوروم آکوستیک، MRI ترجیح داده می‌شود.
5. تست ای بی آر (ABR)
تست ای بی آر (Auditory Brainstem Response) یکی دیگر از روش‌های مفید برای تشخیص نوروم آکوستیک است. در این تست، محرکات صوتی به گوش فرد ارسال شده و سپس پاسخ‌های مغزی توسط الکترودهای چسبانده شده به پوست سر ثبت می‌شود. این تست می‌تواند مشکلات عصبی در مسیر شنوایی را شناسایی کرده و تومورهای کوچک را حتی پیش از اینکه علائم شدیدتری بروز کنند، آشکار سازد. این روش نیاز به همکاری فعال بیمار ندارد و به‌طور معمول در حالت آرام و بدون حرکت انجام می‌شود.
درمان نوروم آکوستیک
درمان نوروم آکوستیک بسته به اندازه تومور، سرعت رشد آن، و شدت علائم، متفاوت است. هدف از درمان این بیماری حفظ کیفیت زندگی بیمار و جلوگیری از عوارض شدیدتر است. در اینجا برخی از رایج‌ترین روش‌های درمان این بیماری آورده شده است:
1. نظارت و پیگیری
اگر تومور کوچک باشد و رشد آن آهسته یا ثابت باشد، ممکن است نیاز به درمان فوری نباشد. در این شرایط، پزشک به‌جای درمان فوری، روش نظارت و پیگیری را توصیه می‌کند. در این روش، بیمار باید به‌طور منظم تحت آزمایش‌های شنوایی‌سنجی و تصویربرداری (هر ۶ تا ۱۲ ماه) قرار گیرد تا سرعت رشد تومور بررسی شود. این روش برای افرادی که علائم شدید ندارند یا سالمندان و کسانی که قادر به تحمل جراحی نیستند، مناسب است. اگر تومور رشد کند یا علائم بدتر شود، پزشک ممکن است جراحی یا پرتودرمانی را توصیه کند.
2. جراحی
اگر تومور به رشد خود ادامه دهد یا علائم ایجاد کند، جراحی یکی از گزینه‌های اصلی درمان خواهد بود. هدف از جراحی، برداشتن تومور و حفظ عملکرد اعصاب صورت، شنوایی و تعادل است. اما در مواردی که تومور نزدیک بخش‌های حساس مغز یا اعصاب صورت باشد، ممکن است تنها بخش از تومور برداشته شود.
عوارض جراحی نوروم آکوستیک:
- نشت مایع مغزی-نخاعی از طریق زخم
- از دست دادن شنوایی
- ضعف یا بی‌حسی صورت
- وزوز گوش (صدای زنگ در گوش)
- مشکلات تعادل
- سردردهای مداوم
- عفونت مایع مغزی-نخاعی یا مننژیت (به ندرت)
- سکته مغزی یا خونریزی مغزی (به ندرت)
3. پرتودرمانی
پرتودرمانی یکی دیگر از روش‌های درمان نوروم آکوستیک است که بسته به اندازه و موقعیت تومور انتخاب می‌شود. این روش بیشتر برای بیمارانی که نمی‌توانند جراحی کنند یا تومورشان کوچک است، توصیه می‌شود.
انواع پرتودرمانی برای نوروم آکوستیک:
- رادیوسرجری استریوتاکتیک: این روش معمولاً برای تومورهای کوچک (زیر ۲.۵ سانتی‌متر) به کار می‌رود. هدف از این درمان متوقف کردن رشد تومور و حفظ عملکرد عصب صورت است. تأثیر این درمان ممکن است به‌طور تدریجی نمایان شود و ممکن است ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد تا نتایج آن به وضوح مشاهده شود.
عوارض رادیوسرجری استریوتاکتیک: - از دست دادن شنوایی
- وزوز گوش
- ضعف یا بی‌حسی صورت
- مشکلات تعادل
- ادامه رشد تومور
رادیوتراپی استریوتاکتیک تکه‌تکه شده (SRT):
در این روش، دوز کمی از اشعه در چند جلسه به تومور تابانده می‌شود. این روش به کاهش سرعت رشد تومور کمک می‌کند و بدون آسیب رساندن به بافت‌های اطراف، اثرات درمانی دارد.
پروتون‌تراپی (پرتودرمانی پروتون):
در این روش، از پرتوهای پروتون به‌جای اشعه ایکس استفاده می‌شود. این پرتوها به‌طور هدفمند به تومور تابانده می‌شوند و به بافت‌های مجاور آسیب بسیار کمی وارد می‌کنند.
نکته: درمان نوروم آکوستیک باید بر اساس وضعیت هر بیمار و نوع تومور انتخاب شود. نظارت و پیگیری برای موارد کوچک و بدون علائم مهم است، اما در صورتی که تومور رشد کند یا علائم بدتر شود، جراحی یا پرتودرمانی می‌تواند گزینه‌های درمانی مؤثری باشند. بیمار باید برای انتخاب بهترین روش درمان با پزشک متخصص گوش حلق و بینی در شیراز
مشورت کند.
جمع بندی
نوروم آکوستیک یک تومور خوش‌خیم است که با تشخیص و درمان به موقع قابل کنترل است. اگر علائمی مانند کاهش شنوایی، وزوز گوش یا سرگیجه دارید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب به بهبود کیفیت زندگی و جلوگیری از عوارض جدی کمک می‌کند.
توجه: این مقاله صرفاً به منظور اطلاع‌رسانی عمومی تهیه شده است و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره پزشکی تلقی شود. برای تشخیص و درمان دقیق، همیشه به پزشک خود مراجعه کنید.
