پزشک شهر - شنوایی یکی از حواس پنجگانه مهم انسان است که نقش حیاتی در ارتباط با دنیای اطراف ایفا میکند. اما گاهی اوقات این حس دچار اختلالاتی میشود که یکی از آنها هایپراکوزیس یا پرشنوایی است. این اختلال با کاهش تحمل صدا و افزایش حساسیت به آن شناخته میشود. به عبارت دیگر، صداهایی که برای افراد عادی مشکلی ایجاد نمیکنند، برای افراد مبتلا به هایپراکوزیس بسیار بلند و حتی غیرقابل تحمل هستند. این وضعیت میتواند منجر به انزوا، اضطراب و کاهش کیفیت زندگی فرد شود.
مجله سلامت پزشک شهر با ارائه مطالب، به شما در انتخاب بهترین راهکار برای سلامتی خود کمک میکند. اما فراموش نکنید که این اطلاعات صرفا جهت آگاهی است و جایگزین نظر پزشک معالج شما نیست. برای تشخیص و جراحی باید به پزشک مراجعه کنید.
هایپراکوزیس چیست؟
هایپراکوزیس (Hyperacusis) که به اختلال پرشنوایی نیز شناخته میشود، یک وضعیت پزشکی است که در آن فرد توانایی تحمل صداهای معمولی و روزمره را از دست میدهد. این اختلال به گونهای است که صداهای اطراف ممکن است برای فرد بسیار بلند و آزاردهنده به نظر برسند. در برخی موارد شدید، فرد ممکن است حتی نسبت به صدای خود نیز واکنشهای منفی نشان دهد.
هایپراکوزیس معمولاً با علائمی مانند وزوز گوش (tinnitus)، درد و سوزش در گوش همراه است. این وضعیت میتواند باعث اضطراب زیاد و مشکلات روانی برای فرد شود، زیرا آزار ناشی از صداها میتواند حضور او در محیطهای اجتماعی و انجام فعالیتهای روزمره را دشوار کند. افراد مبتلا به هایپراکوزیس ممکن است برای محافظت از خود در برابر صداهای آزاردهنده به گوشهنشینی روی آورند یا از محیطهای پر سر و صدا اجتناب کنند.
علل بروز هایپراکوزیس
حساسیت به صداهای بلند یا هایپراکوزیس میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. در ادامه به مهمترین علل این اختلال اشاره میکنیم:
- افزایش سن: یکی از شایعترین دلایل هایپراکوزیس، افزایش سن است. با گذشت زمان، سیستم شنوایی انسان به طور طبیعی دچار تغییراتی میشود که میتواند منجر به حساسیت به صداهای بلند شود.
- قرار گرفتن در معرض نویز بالا: صداهای بلند و مداوم مانند پخش موسیقی با صدای بلند یا قرار گرفتن در معرض صدای تیراندازی میتوانند به شنوایی آسیب رسانده و باعث هایپراکوزیس شوند. این آسیب میتواند دائمی باشد و حساسیت به صداهای معمولی را افزایش دهد.
- آسیب به سر: ضربات به سر، به ویژه اگر فک یا گوش را تحت تأثیر قرار دهند، میتوانند منجر به ایجاد حساسیت به صداهای بلند و به وجود آمدن هایپراکوزیس شوند.
- عفونتهای ویروسی: برخی عفونتهای ویروسی میتوانند به عصب صورت یا گوش داخلی آسیب برسانند و باعث بروز هایپراکوزیس شوند.
- جراحی فک یا صورت: در صورتی که جراحی در نواحی فک یا صورت انجام شود و عصب صورت یا گوش داخلی آسیب ببیند، ممکن است هایپراکوزیس به عنوان عارضه جانبی ایجاد شود.
- داروها: برخی داروها، به ویژه داروهای سرطان و درمانهای شیمیایی، میتوانند به گوش آسیب بزنند و باعث بروز حساسیت به صداها شوند.
- اختلالهای خود ایمنی: بیماریهای خود ایمنی مانند لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) ممکن است سیستم ایمنی بدن را به اشتباه به گوش و عصبهای شنوایی حمله کند و منجر به هایپراکوزیس شود.
- اختلال مفصل گیجگاهی-فکی: این اختلال که در آن مفصل فک پایین به جمجمه متصل میشود، میتواند به مشکلات شنوایی منجر شود و احتمال ابتلا به هایپراکوزیس را افزایش دهد.
- اوتیسم: افراد مبتلا به اوتیسم یا شرایط طیف اوتیسم ممکن است حساسیت شنوایی داشته باشند و در نتیجه به هایپراکوزیس مبتلا شوند. طبق تحقیقات اخیر، حدود ۴۰ درصد از کودکان اوتیستیک به این اختلال مبتلا هستند.
- استرس عاطفی: سطوح بالای استرس، بهویژه در اختلال استرس پس از حادثه (PTSD)، میتوانند باعث حساسیت به صداها و ایجاد هایپراکوزیس شوند.
- مشکلات گوش: اگر تنها یک گوش تحت تأثیر حساسیت به صدا قرار گیرد، ممکن است مشکل از تومور نوروم آکوستیک باشد که روی عصب تعادل (دهلیزی) تأثیر میگذارد. این تومورها در صورت تشخیص زودهنگام قابل درمان هستند، هرچند که همه تومورها نیازی به جراحی ندارند.
علائم هایپراکوزیس
هایپراکوزیس (پرشنوایی) میتواند با علائم مختلفی همراه باشد که بسته به شدت اختلال و وضعیت فرد متفاوت است. برخی از شایعترین علائم و نشانههای این اختلال عبارتند از:
- بلند بهنظر رسیدن صداهای معمولی: صداهایی که در شرایط عادی آزاردهنده نیستند، برای فرد مبتلا به هایپراکوزیس بسیار بلند و ناملایم به نظر میرسند.
- احساس بلند بودن صدای خود: فرد ممکن است احساس کند صدای خودش به طور غیرطبیعی بلند است، حتی زمانی که در حال صحبت با دیگران است.
- گرفتگی و ناراحتی در گوش: احساس گرفتگی در گوشها و ناراحتی ناشی از صداها ممکن است یکی از علائم شایع هایپراکوزیس باشد.
- درد گوش: افراد مبتلا به هایپراکوزیس ممکن است درد و ناراحتی در گوش خود احساس کنند، بهویژه هنگام شنیدن صداهای بلند.
- اختلالات خواب: صداهای آزاردهنده میتوانند باعث اختلال در خواب فرد شوند، بهویژه در شب که محیط معمولاً ساکت است.
- وزوز گوش: وزوز یا صدای زنگ در گوش یکی از علائم شایع هایپراکوزیس است که میتواند با اضطراب همراه شود.
- سردرد: برخی افراد ممکن است سردردهای مزمن یا شدید را تجربه کنند که ناشی از حساسیت به صداها است.
- عدم تمرکز: حساسیت به صداها میتواند باعث مشکلاتی در تمرکز و انجام فعالیتهای روزمره شود.
- اضطراب: به دلیل آزار ناشی از صداها و احساس از دست دادن کنترل، افراد مبتلا به هایپراکوزیس ممکن است دچار اضطراب شوند.
- خستگی: عدم خواب کافی و استرس ناشی از هایپراکوزیس میتواند منجر به احساس خستگی مفرط شود.
- درد شدید گوش هنگام شنیدن صداهای بلند: در برخی موارد شدید، فرد ممکن است هنگام شنیدن صداهای بلند دچار درد شدید در گوش شود.
تشخیص هایپراکوزیس
تشخیص هایپراکوزیس معمولاً از طریق مجموعهای از مراحل پزشکی انجام میشود که به پزشک کمک میکند تا علت حساسیت به صداهای بلند را شناسایی کند. مراحل اصلی تشخیص هایپراکوزیس عبارتند از:
- معاینه فیزیکی: پزشک ابتدا گوش و نواحی مربوطه را معاینه میکند تا هرگونه آسیب فیزیکی، عفونت یا مشکلات ساختاری را شناسایی کند. این معاینه شامل بررسی سلامت گوش، حلق و بینی است.
- تاریخچه پزشکی: پزشک از بیمار میخواهد که تاریخچه پزشکی خود را بیان کند. این شامل سؤالاتی در مورد مدت زمان حساسیت به صدا، عواملی که ممکن است باعث شروع این اختلال شده باشند، و وجود بیماریهای زمینهای است.
- پرسشنامه: پزشک ممکن است از بیمار پرسشنامهای در مورد علائم و نشانههای تجربهشده درخواست کند. این سؤالات به پزشک کمک میکند تا بفهمد که آیا علائم مرتبط با هایپراکوزیس است یا ممکن است مشکل دیگری باشد.
- شنوایی سنجی: این آزمایش به پزشک کمک میکند تا میزان حساسیت شنوایی بیمار را ارزیابی کند. شنوایی سنجی در شیراز میتواند مشکلات شنوایی مرتبط با هایپراکوزیس را شناسایی کند و تعیین کند که آیا مشکلات شنوایی علت اصلی حساسیت به صدا هستند یا خیر.
با این روشها، پزشک متخصص گوش حلق و بینی در شیراز قادر خواهد بود تا علت دقیق هایپراکوزیس را شناسایی کرده و درمانهای مناسب را پیشنهاد دهد.
انواع درمان اختلال پرشنوایی (هایپراکوزیس)
درمان اختلال پرشنوایی به علت بروز این اختلال و وضعیت شنوایی فرد بستگی دارد. در حال حاضر دو روش درمانی شناختهشده برای کنترل و مدیریت این اختلال وجود دارد:
روش درمانی CBT (Cognitive Behavioral Therapy): در این روش، فرد آموزش میبیند که چگونه واکنشهای هیجانی و احساسی خود را نسبت به صداهای اطرافش کنترل کند. این درمان به شخص کمک میکند تا نسبت به صداهای روزمره تحمل بیشتری پیدا کند و احساسات منفی مرتبط با آن را کاهش دهد. علاوه بر این، CBT در مدیریت استرس و اضطراب نیز مؤثر است. این درمان شامل تکنیکهایی است که فرد را قادر میسازد تا رفتارها و افکار خود را در پاسخ به صداها تغییر دهد، که میتواند به کاهش حساسیت به صداهای بلند کمک کند.
روش درمانی TRT (Tinnitus Retraining Therapy): این روش عمدتاً برای درمان وزوز گوش (تینیتوس) استفاده میشود، اما در درمان حساسیت به صداهای بلند نیز میتواند مفید باشد. در TRT، پزشک از دستگاهی شبیه سمعک استفاده میکند که صدای مشابه وزوز با شدت کم را تولید میکند. شنیدن این صدا به بیمار کمک میکند تا حساسیت خود به صدای وزوز یا صداهای دیگر را کاهش دهد و به تدریج به این صداها عادت کند. هدف این روش کاهش واکنش منفی به صداها و بهبود کیفیت زندگی فرد است.
این دو روش درمانی توسط بهترین دکتر درمان التهاب عصب شنوایی در شیراز میتوانند به افراد مبتلا به هایپراکوزیس کمک کنند تا از حساسیت خود به صداهای بلند کاسته و با شرایط خود به طور مؤثرتر مقابله کنند.
جمع بندی
هایپراکوزیس یک اختلال شنوایی است که میتواند تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد. با این حال، با تشخیص زودهنگام و استفاده از روشهای درمانی مناسب، میتوان علائم آن را مدیریت کرد و به بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا کمک نمود. در صورت مشاهده علائم هایپراکوزیس، مراجعه به متخصص گوش، حلق و بینی یا شنواییشناس ضروری است.
