پزشک شهر - هر سال با شروع فصل سرما، بحث در مورد ضرورت تزریق واکسن آنفولانزا داغ می‌شود. بسیاری از افراد در مورد فواید و عوارض این واکسن سؤالاتی دارند. در این مطلب تلاش شده است تا به طور جامع به این سؤالات پاسخ داده شود و اطلاعات کاملی در مورد واکسن آنفولانزا ارائه گردد.
مجله سلامت پزشک شهر با ارائه مطالب، به شما در انتخاب بهترین راهکار برای سلامتی خود کمک می‌کند. اما فراموش نکنید که این اطلاعات صرفا جهت آگاهی است و جایگزین نظر پزشک معالج شما نیست. برای تشخیص و جراحی باید به پزشک مراجعه کنید.
واکسن آنفولانزا
واکسن آنفولانزا، که به انگلیسی influenza vaccine نامیده می‌شود، یک واکسن مهم برای پیشگیری از ابتلا به بیماری آنفولانزا است. این واکسن‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که سیستم ایمنی بدن را به طور فعال تحریک می‌کنند تا در برابر ویروس‌های خاص آنفولانزا ایمنی ایجاد کند و بدین ترتیب از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنند.
ویروس‌های آنفولانزا از طریق هوا منتشر می‌شوند و از طریق بینی، دهان یا تماس با سطوح آلوده به راحتی انتقال می‌یابند. یکی از ویژگی‌های بارز این ویروس‌ها این است که به طور مداوم در حال جهش و تغییر هستند. به همین دلیل، هر سال نسخه جدیدی از واکسن آنفولانزا تولید می‌شود تا بدن با توجه به تغییرات جدید ویروس‌ها، محافظت بهتری در برابر آن‌ها داشته باشد.
بنابراین، واکسن‌هایی که در سال‌های گذشته دریافت کرده‌اید ممکن است در سال جاری اثربخشی نداشته باشند. برخی متخصصان همچنین توصیه می‌کنند که افراد با شرایط خاص ممکن است نیاز به دریافت دو نوبت واکسن آنفولانزا در طول سال داشته باشند.
انواع واکسن‌های آنفولانزا
در ایران، سه نوع اصلی واکسن آنفولانزا در دسترس است که هر یک ویژگی‌ها و گروه هدف خاصی دارند. این واکسن‌ها شامل اینفلوواک، واکسی کریپ و فلوگارد هستند:
واکسن اینفلوواک:
- تولید کشور هلند
- از ویروس کشته‌شده آنفولانزا ساخته شده است.
- مناسب برای افراد بالای ۶ ماه
- یکی از پرکاربردترین واکسن‌های آنفولانزا با اثربخشی بالا برای پیشگیری از بیماری
واکسی کریپ:
- تولید کشور فرانسه
- از ویروس کشته‌شده تهیه شده است.
- برای افراد بالای ۶ ماه توصیه می‌شود.
- یکی دیگر از گزینه‌های معتبر برای محافظت در برابر آنفولانزا
واکسن فلوگارد:
- تولید کشور ایران
- یک واکسن نوترکیب
- فقط برای افراد بالای ۱۸ سال تزریق می‌شود.
- به‌عنوان گزینه‌ای بومی و نوین در دسترس است.
هر یک از این واکسن‌ها با توجه به گروه سنی و شرایط خاص افراد انتخاب می‌شوند و برای مقابله با شیوع ویروس آنفولانزا مورد استفاده قرار می‌گیرند.
چرا باید واکسن آنفولانزا را هر سال تزریق کنیم؟
واکسن آنفولانزا یکی از مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از بیماری آنفولانزا است. این واکسن هر سال توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) و دیگر نهادهای بهداشتی بررسی و تأیید می‌شود تا با ویروس‌های در حال گردش در آن فصل همخوانی داشته باشد. دلایل اصلی تزریق سالانه این واکسن عبارت‌اند از:
- تغییر ویروس‌های آنفولانزا: ویروس‌های آنفولانزا دائماً در حال جهش و تغییر هستند. به همین دلیل، واکسن‌های قبلی ممکن است در برابر ویروس‌های جدید مؤثر نباشند. واکسن آنفولانزا هر سال بر اساس پیش‌بینی‌های علمی در مورد ویروس‌های غالب آن فصل به‌روزرسانی می‌شود.
- کاهش اثربخشی ایمنی بدن: سطح آنتی‌بادی‌های تولید شده در بدن پس از واکسیناسیون به مرور زمان کاهش می‌یابد. تزریق سالانه واکسن به تقویت ایمنی بدن کمک می‌کند و از ابتلا به بیماری جلوگیری می‌کند.
- میزان اثربخشی واکسن: اثربخشی این واکسن به عواملی نظیر سن و سلامت فرد، ویروس‌های در حال گردش، و تطابق ویروس‌های واکسن با ویروس‌های واقعی بستگی دارد. تزریق سالانه شانس تطابق بهتر و ایمنی بیشتر را افزایش می‌دهد.
- زمان‌بندی مناسب: این واکسن حدود دو هفته پس از تزریق شروع به تحریک سیستم ایمنی بدن و تولید آنتی‌بادی می‌کند. دریافت زودهنگام واکسن، قبل از شیوع گسترده بیماری، خطر ابتلا را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهد.
واکسن آنفولانزا به هیچ وجه باعث ابتلا به بیماری نمی‌شود و با تحریک سیستم ایمنی بدن، محافظتی مطمئن در برابر ویروس‌های آنفولانزا ایجاد می‌کند.
گروه‌های پر خطر در تزریق واکسن آنفولانزا
تزریق این واکسن برای برخی از گروه‌های خاص جامعه ضروری‌تر است. این گروه‌ها به دلایل مختلف از خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری شدید آنفولانزا برخوردار هستند و دریافت واکسن می‌تواند از بروز عوارض جدی پیشگیری کند. این گروه‌های پرخطر عبارتند از:
- افراد سالمند: سالمندان به دلیل کاهش قدرت سیستم ایمنی بدن در برابر بیماری‌ها، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آنفولانزا و عوارض شدید آن هستند. واکسن آنفولانزا به محافظت از آن‌ها در برابر این بیماری کمک می‌کند.
- کودکان ۶ ماه تا ۸ سال: اگر در سال گذشته واکسن آنفولانزا دریافت نکرده‌اند یا کمتر از ۲ دوز واکسن دریافت کرده‌اند، باید دو دوز جداگانه واکسن با فاصله حداقل چهار هفته دریافت کنند. اگر یک دوز واکسن در سال گذشته دریافت کرده‌اند، باید هر سال یک دوز واکسن دریافت کنند. با این حال بهترین راه مشورت با متخصصین درمان آنفولانزا کودکان در شیراز می باشد.
- افراد مبتلا به بیماری‌های خاص: افرادی که مبتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، ریوی، دیابت، بیماری‌های سرطانی یا ام‌اس هستند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به عوارض شدید آنفولانزا قرار دارند.
- کارکنان بهداشتی و مراقبتی: افرادی که در محیط‌های بهداشتی و مراقبتی کار می‌کنند (مثل کارکنان بیمارستان‌ها، مراکز درمانی، و خانه‌های سالمندان) باید واکسن آنفولانزا دریافت کنند، زیرا تماس نزدیک با بیماران می‌تواند خطر انتقال ویروس را افزایش دهد.
- افراد بالای ۱۸ سال: همه افراد بالای ۱۸ سال باید سالانه یک دوز این واکسن دریافت کنند تا از ابتلا به این بیماری جلوگیری کنند و از شیوع آن به سایرین پیشگیری نمایند.
واکسیناسیون آنفولانزا نه تنها خود فرد را در برابر بیماری محافظت می‌کند، بلکه از انتقال ویروس به دیگران، به ویژه افراد آسیب‌پذیر، جلوگیری می‌کند.
آیا واکسن آنفولانزا عوارضی دارد؟
مانند هر واکسن دیگری، واکسن آنفولانزا نیز ممکن است عوارضی داشته باشد. شایع‌ترین عوارض جانبی این واکسن عبارتند از:
- درد و قرمزی در محل تزریق
- تب خفیف
- سردرد
- درد عضلانی
- خستگی
این عوارض معمولاً خفیف بوده و پس از چند روز برطرف می‌شوند. در موارد بسیار نادر، واکنش‌های آلرژیک شدید ممکن است رخ دهد.
چه کسانی نباید واکسن آنفولانزا بزنند؟
اگرچه این واکسن به طور کلی برای اکثر افراد ایمن است، اما برخی افراد باید از تزریق آن اجتناب کنند یا قبل از دریافت واکسن با پزشک مشورت کنند. در اینجا گروه‌هایی که نباید واکسن آنفولانزا بزنند، آورده شده است:
- نوزادان زیر ۶ ماه: واکسن آنفولانزا برای نوزادان زیر ۶ ماه توصیه نمی‌شود، زیرا سیستم ایمنی بدن آن‌ها هنوز به طور کامل توسعه نیافته است.
- افرادی با سابقه سندرم گیلن باره: افراد با سابقه سندرم گیلن باره (Guillain-Barré Syndrome)، که یک اختلال نادر عصبی است که باعث آسیب به سیستم عصبی می‌شود، باید از تزریق واکسن آنفولانزا اجتناب کنند.
- تجربه واکنش شدید به واکسن‌های آنفولانزا: افرادی که سابقه واکنش شدید به واکسن‌های آنفولانزا در گذشته داشته‌اند (مانند واکنش‌های آلرژیک جدی)، باید از تزریق واکسن اجتناب کنند.
- سابقه حساسیت به اجزای تشکیل‌دهنده واکسن: افرادی که نسبت به هر یک از اجزای تشکیل‌دهنده واکسن آنفولانزا (مانند تخم‌مرغ یا هر ماده حساسیت‌زا دیگر) آلرژی دارند، نباید واکسن آنفولانزا بزنند.
واکسن آنفولانزای اسپری بینی (که به صورت پاششی به بینی تزریق می‌شود) برای افراد زیر ممنوع است:
- زنان باردار: واکسن اسپری بینی به دلیل احتمال خطر برای جنین برای زنان باردار توصیه نمی‌شود.
- افراد بالای ۵۰ سال: این نوع واکسن برای افراد بالای ۵۰ سال توصیه نمی‌شود، زیرا اثربخشی آن در این گروه‌ها محدودتر است.
- افراد با ضعف سیستم ایمنی: افرادی که به دلیل بیماری‌هایی مانند سرطان، HIV یا درمان‌های خاص مانند شیمی‌درمانی سیستم ایمنی ضعیفی دارند، نباید واکسن اسپری بینی دریافت کنند.
- افراد مبتلا به بیماری‌های مزمن: افراد دارای بیماری‌های مزمن مانند آسم، دیابت، بیماری‌های کلیوی، قلبی و ریوی باید قبل از دریافت واکسن با پزشک مشورت کنند.
- افراد مبتلا به مشکلات عصبی یا عضلانی: کسانی که مشکلات عصبی یا عضلانی مانند صرع یا فلج مغزی دارند، باید از تزریق واکسن اسپری بینی خودداری کنند.
- افرادی که با بیماران دارای سیستم ایمنی بسیار ضعیف در تماس هستند: افرادی که در معرض تماس با افرادی با سیستم ایمنی ضعیف قرار دارند، باید از واکسن اسپری بینی خودداری کنند تا از انتقال ویروس جلوگیری شود.
قبل از تزریق واکسن آنفولانزا، توصیه می‌شود که با پزشک های عمومی در شیراز مشورت کنید تا از عدم حساسیت به اجزای واکسن و شرایط مناسب برای دریافت آن مطمئن شوید.
جمع بندی
این واکسن یکی از مهم‌ترین ابزارها برای پیشگیری از این بیماری است. با تزریق این واکسن، می‌توان از خود و خانواده‌مان در برابر عوارض شدید آنفولانزا محافظت کنیم.
توجه: این مقاله صرفاً به منظور اطلاع‌رسانی عمومی تهیه شده است و نباید به عنوان جایگزینی برای مشاوره پزشکی تلقی شود. برای کسب اطلاعات بیشتر و تصمیم‌گیری در مورد تزریق واکسن آنفولانزا، حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
