یکی از شایع ترین بیماری های گوارشی کبد چرب است که علائم آن شامل زردی پوست و چشم، خستگی مداوم و تغییرات گوارشی است. برای کسب اطلاعات درباره درمان و علائم کبد چرب با این مقاله علمی پزشک شهر همراه باشید.
کبد چیست؟
کبد (به انگلیسی: Liver) در سمت راست قسمت فوقانی شکم قرار دارد و بزرگترین عضو داخلی بدن ماست. اصلی ترین وظیفه و نقش کبد، پاکسازی سموم و هضم مواد غذایی است. خون دستگاه گوارش با جریان یافتن در کبد تصفیه می شود و سپس به سایر نقاط بدن بر می گردد.
چرا کبد چرب می شود؟
کبد چرب در نتیجه تجمع چربی در سلول های کبد رخ می دهد و از شایع ترین بیماری های گوارشی است. تقریبا یکی از هر ۱۰ نفر به این مشکل مبتلاست. در حالت طبیعی کبد میزان کمی چربی در کبد ذخیره می شود اما اگر این میزان به بیش از ۱۰٪ کل وزن کبد برسد زنگ خطر بیماری های خطرناک تر به صدا در می آید.
با اینکه گاهی ممکن است کبد چرب آسیب جدی نداشته باشد، بسیاری از مواقع چربی زیاد باعث التهاب کبد می شود. بطور کلی به التهاب کبد هپاتیت گفته می شود. اصلی ترین علت هپاتیت، کبد چرب است که باعث آسیب جدی به بافت کبد و بدن می شود. عامل دیگری که باعث التهاب کبد می شود زیاده روی در مصرف الکل است که به آن هپاتیت الکلی یا کبد چرب الکلی نیز می گویند. بطور کلی به سایر موارد دیگر، کبد چرب غیر الکلی (NASH) گفته می شود.
در صورتی که به موقع برای درمان کبد چرب اقدام نکنید، کبد سفت یا زخم می شود. به این وضعیت خطرناک سیروز کبدی می گویند که در مواردی باعث نارسایی کبد می شود. کبد چرب غیر الکلی از سه عامل اصلی سیروز کبدی است.
علت کبد چرب چیست؟
کالری های اضافی که دریافت می کنیم به کبد می روند و تبدیل به چربی می شوند. زمانی که کبد نتواند با سرعت طبیعی چربی ها را تجزیه و مصرف کند - به دلیل کم تحرکی یا پرخوری - چربی در بافت کبد تجمع می کند. علت های اصلی کبد چرب شامل چاقی، دیابت یا تری گلیسیرید بالا می شوند.
از علل دیگر کبد چرب می توان به کاهش وزن شدید یا ناگهانی، تغذیه نامناسب و مصرف زیاد الکل اشاره کرد. در موارد خاص افراد حتی بدون هیچ کدام از این موارد به کبد چرب مبتلا می شوند.
عوامل خطر ساز کبد چرب
اکثر بیمارانی (اما نه همه) که مبتلا به کبد چرب هستند، میانسال و چاق اند. از عوامل شایع کبد چرب:
- اضافه وزن (شاخص توده بدن یا BMI بین ۲۵ تا ۳۰)
- چاقی (BMI بالای ۳۰)
- دیابت
- سطح بالای تری گلیسیرید خون
- سندرم یا بیماری متابولیک و چربی کبد
بسیاری از دانشمندان و پزشکان معتقدند که سندروم متابولیک (مجموعه اختلالات متابولیسم که باعث دیابت، بیماری و حمله قلبی می شوند) نقش اساسی در ابتلا به کبد چرب دارند.
علائم سندرم متابولیک چیست؟
- چاقی - به خصوص دور کمر (چاقی شکمی)
- فشار خون بالا (مرض فشار خون)
- سطح غیر طبیعی یک یا چند شاخص کلسترول (سطح بالای تری گلیسیرید، یا HDL پایین که به آن کلسترول خوب می گویند)
مقاومت به انسولین (هورمونی که قند خون را تنظیم می کند)
شاید اصلی ترین علت سندروم متابولیک و کبد چرب غیر الکلی باشد. نکته جالب این است که این اختلال مزمن است و گاهی چندین سال بدون تغییر می ماند. بنابراین دانشمندان حدس می زنند که یک عامل دوم مانند عفونت ناشی از باکتری یا نوسانات هورمونی علت اصلی سیروز کبدی باشد.
علت چرب شدن کبد چیست؟
هنوز بطور کامل مشخص نیست که چرا کبد چرب می شود. پزشکان فکر می کنند که احتمالا چربی از سایر اندام های بدن وارد کبد می شود یا دلیل آن افزایش جذب چربی از روده باشد. علت احتمالی دیگر کاهش توانایی تبدیل چربی به ترکیبات تجزیه پذیر، کم کاری تیروئید و عوارض دارو است. پس می توان گفت که مصرف غذاهای چرب و فست فود به خودی خود باعث چرب شدن کبد نمی شوند.
علائم کبد چرب چیست؟
لازم است بدانید که در حالت عادی علائم کبد چرب قابل مشاهده نیستند و اغلب افراد زمانی که به دلایل دیگر آزمایش خون می دهند متوجه آن می شوند. این بیماری در بسیاری از موارد خاموش است و ممکن است سال ها و دهه ها بدون علائم خاصی باشد.
علائم کبد چرب
- خستگی مداوم
- کاهش وزن
- درد در ناحیه شکم (متمایل به بالا و راست شکم)
- ضعف و اختلال حواس
علائم خطرناک کبد چرب
- زرد شدن چشم و پوست (یرقان)
- کبودی پوست
- تیره شدن رنگ ادرار
- ورم شکم
- بالا آوردن خون
- مدفوع مشکی (تیره)
- خارش پوست
تشخیص کبد چرب
پزشک ممکن است با بررسی نتیجه آزمایش خون، تصویر، متوجه علائم کبد چرب شود. جالب است بدانید بزرگ شدن کبد یکی دیگر از علائم کبد چرب است. پزشک برای اطمینان از عدم ابتلا به بیماری های دیگر کبد ممکن است آزمایش کبد، سی تی یا ام آر آی شکم تجویز کند.
پس از تشخیص، پزشک می تواند درباره نحوه درمان اظهار نظر کند. دقیق ترین روش تشخیص کبد چرب نمونه برداری است. در این روش از یک سوزن خاص برای نمونه برداری و آزمایش سلامت بافت کبد استفاده می شود.
پیشگیری و درمان کبد چرب
متاسفانه این بیماری درمان قطعی با جراحی یا دیگر روش های پزشکی ندارد با این حال می توانید از روش خانگی درمان کبد چرب استفاده کنید. بهترین کار برای جلوگیری از آسیب، پیشگیری و بعد از آن کنترل علائم کبد چرب است.
بنابراین اگر مبتلا به چربی کبد هستید، باید:
- به تدریج و با مشورت با متخصص تغذیه وزن خود را کاهش دهید. یک قاعده کلی این است که در هفته بیش از نیم تا یک کیلوگرم کاهش وزن نداشته باشید.
- با تغییر سبک زندگی یا مصرف دارو سطخ تری گلیسیرید را پایین بیاورید.
- از مصرف الکل و سیگار پرهیز کنید.
- دیابت خود را کنترل کنید.
- رژیم غذایی سالم و متعادل بگیرید. (سرشار از میوه، سبزیجات تازه و غلات)
- ورزش و فعالیت بدنی بیشتری انجام دهید.
- بطور منظم توسط پزشکی که درباره کبد تخصص دارد چک آپ شوید.
بیشتر بخوانید: رژیم فستینگ برای لاغری سریع و سلامتی
درمان کبد چرب
در حال حاضر دانشمندان تحقیقات متعددی روی کبد و بیماری های آن انجام می دهند. به همین دلیل دارو های زیادی برای کاهش التهاب کبد وجود دارد. این شامل دارو های جدید دیابت که حتی اگر دیابت نداشته باشید برای شما مفید هستند. در همین راستا، دارو هایی مانند متفورمین، پیوگلیتازون، روسی گلیتازون و بتائین برای درمان کبد چرب نیز کاربرد دارند.
داروی دیگری که تاثیر آن در حال بررسی است ارلیستات (Xenical) است که جذب چربی غذا را محدود می کند. نتایج اولیه نشان می دهند که ارلیستات تاثیر خوبی در درمان کبد چرب دارد. برای درمان، می توانید به پزشک متخصص درمان کبد چرب در شیراز مراجعه نمایید. همچنین شما می توانید از روش های درمان خانگی کبد چرب نیز برای این عارضه استفاده کنید.
توصیه های پایانی پزشک شهر
- کبد چرب ناشی از تجمع و رسوب چربی در کبد است که منجر به آسیب به این عضو مهم و اختلالات جدی در سلامت بدن می شود.
- کبد چرب بجز در مراحل پایانی و خطرناک، علائم ظاهری چندانی ندارد و با آزمایش خون، کبد یا تصویربرداری تشخیص داده می شود.
- عواملی که باعث چرب می شوند شامل چاقی، رژیم غذایی سرشار از چربی، زیاده روی در مصرف الکل و دیابت نوع دو (دیابت شیرین) می شوند.
- پزشکان در اغلب موارد برای درمان کبد چرب توصیه به تغییر سبک زندگی یعنی ورزش، تغییر رژیم غذایی و کاهش وزن می کنند.
برای درمان کبد چرب به چه دکتری مراجعه کنیم؟
بهتر است برای درمان در مرحله اول باید به پزشک خانواده (دکتر عمومی) مراجعه کنید. در مرحله بعد یا در صورت عدم رضایت از وضعیت درمان می توانید به متخصص متخصص گوارش و کبد در شیراز مراجعه کنید.
همچنین برای کنترل علائم می توانید به متخصص تغذیه در شیراز مراجعه کنید تا توصیه های لازم درباره رژیم غذایی و غذاهایی که باید یا نباید برای کبد چرب بخورید دریافت کنید.
منابع: مقالات پزشکی BetterHealth و HealthDirect
