پزشک شهر - بارداری دوره‌ای شگفت‌انگیز و پر از تغییرات در زندگی یک زن است. در کنار این شگفتی‌ها، نگرانی‌هایی نیز در مورد سلامت جنین وجود دارد. غربالگری‌های دوران بارداری مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و سونوگرافی‌ها هستند که برای ارزیابی سلامت جنین و شناسایی احتمالی ناهنجاری‌ها انجام می‌شوند. در این مطلب به بررسی غربالگری های دوران بارداری و هر آنچه نیاز هست در این خصوص بدانید می پردازیم.
غربالگری قبل از تولد چیست؟
غربالگری قبل از تولد یک فرآیند مهم در دوران بارداری است که با ارائه یک سری آزمون‌ها و اسکن‌ها، به مادران این امکان را می‌دهد تا مشکلات پتانسیلی در نوزادان خود را شناسایی کنند. این آزمون‌ها شامل آزمایشات غربالگری و آزمون‌های تشخیصی می‌شوند که به زنان باردار ارائه می‌شوند، اما نتایج نهایی این آزمون‌ها تنها نشان‌دهنده‌ی خطرات پتانسیلی برای نوزاد است و نه تشخیص نهایی بیماری.
آزمون‌های تشخیصی به مادران نتایج دقیق‌تری ارائه می‌دهند، اما همراه با خطراتی مانند خطر سقط جنین هستند. هر تصمیمی که درباره انجام آزمون‌های تشخیصی گرفته شود، باید با مشاوره و پیگیری پزشکان انجام شود و همچنین نکات مثبت و منفی این آزمون‌ها باید مورد بحث و بررسی قرار گیرد.
انواع غربالگری های دوران بارداری
در دوران بارداری، غربالگری برای شناسایی نشانه‌های خطرناک یا احتمالی در نوزاد انجام می‌شود. این آزمون‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:
- شرایط کروموزومی: این شامل بررسی برای سندرم داون و سندرم پاتائو است. آزمایش‌های مختلفی مانند آمنیوسنتز و سونوگرافی ممکن است برای شناسایی این شرایط مورد استفاده قرار گیرند.
- نقص لوله عصبی: این شامل شرایطی مانند اسپینا بیفیدا یا آنانسفالی می‌شود که می‌تواند از طریق سونوگرافی شناسایی شود.
- نقایص مادرزادی: برخی از بیماری‌های مادرزادی مانند اختلالات قلبی یا کلیه از طریق آزمایش‌های تصویربرداری مانند سونوگرافی قابل شناسایی هستند.
آزمایشات غربالگری شامل استفاده از سونوگرافی و آزمایش خون می‌شوند. سونوگرافی برای اندازه‌گیری ضخامت مایع پشت گردن نوزاد و شناسایی نقص‌های ساختاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. آزمایش خون نیز برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های مختلف در خون مادر انجام می‌شود که در طول بارداری تغییر می‌کنند.
نتایج این دو آزمایش، به همراه اطلاعاتی مانند سن و وزن مادر و سن حاملگی نوزاد، برای ارزیابی خطر استفاده می‌شوند و در صورت نیاز، آزمون‌های تشخیصی دقیق‌تری مانند آمنیوسنتز ممکن است انجام شود.
آزمایش قبل از تولد غیر تهاجمی
آزمایش پیش از تولد غیرتهاجمی (NIPT) یکی از آزمون‌های پیشرفته‌تر برای غربالگری سندرم داون و دیگر شرایط کروموزومی است. این آزمایش بر اساس تجزیه و تحلیل DNA نوار نوزاد در خون مادر انجام می‌شود و می‌تواند با دقت بالایی اطلاعاتی را ارائه دهد. از آنجایی که این آزمون تهاجمی نیست، خطرات آن برای نوزاد و مادر کمتر است.
غربالگری نشانگر چندگانه
غربالگری پیشرفته سه ماهه اول (eFTS) نیز شامل سونوگرافی شفافیت نخاعی (NT) می‌شود. این آزمون با بررسی اندازه لایه‌ی مایع پشت گردن نوزاد در سونوگرافی، اطلاعاتی را ارائه می‌دهد که به تشخیص شرایط کروموزومی کمک می‌کند.
غربالگری سرم مادر (MSS) همچنین به دنبال نشانه‌های خطر سندرم داون و دیگر اختلالات کروموزومی است. این آزمایش شامل بررسی سطح هورمون‌ها و پروتئین‌ها در خون مادر است.
همه‌ی این آزمایشات با هدف شناسایی نشانگرهای خطر در نوزادان انجام می‌شوند تا اطلاعات دقیق‌تری در مورد وضعیت نوزاد ارائه شود و تصمیم‌گیری‌های مرتبط با مراقبت و درمان بتواند بر اساس آن‌ها صورت بگیرد.
چه زمانی باید آزمایش غربالگری قبل از تولد را انجام دهم؟
زمان مناسب برای انجام آزمایش غربالگری قبل از تولد به مراحل مختلف بارداری بستگی دارد؛ اما دو زمان اصلی برای این آزمون‌ها عبارتند از:
غربالگری سه ماهه اول: این آزمایشات از حدود هفته‌ی نهم تا پایان هفته‌ی سیزدهم و شش روز بارداری انجام می‌شوند. این زمان معمولاً برای بیشتر زنان مناسب است، زیرا زمان کافی برای تصمیم‌گیری و اقدامات بیشتر در صورت لزوم وجود دارد.
غربالگری سه ماهه دوم: این آزمایشات از اوایل هفته‌ی چهاردهم تا اوایل هفته‌ی هجدهم بارداری انجام می‌شوند. برخی از زنان ممکن است به دلیل دلایلی مانند تأخیر در تصمیم‌گیری یا عدم دسترسی به مراکز پزشکی، این آزمایش را در مراحل بعدی بارداری انجام دهند.
قبل از انجام هر یک از این آزمون‌ها، مهم است که با پزشک خود مشورت کنید. این امر به شما کمک می‌کند تا:
- مزایا و معایب هر آزمون را درک کنید.
- فهمیده شود که آیا نیاز به آزمایش‌های بیشتری وجود دارد یا خیر.
- نتیجه‌های آزمایش برای شما و خانواده‌تان چه معنایی خواهد داشت.
اهمیت غربالگری های دوران بارداری
غربالگری‌ها به شما کمک می‌کنند تا:
- از سلامت جنین خود اطمینان حاصل کنید.
- در صورت وجود هرگونه ناهنجاری، زودتر از موعد مطلع شوید و اقدامات لازم را انجام دهید.
- با آرامش خاطر بیشتری دوران بارداری را سپری کنید.
نکات مهم غربالگری های دوران بارداری
در غربالگری های دوران بارداری، پس از انجام آزمون‌های خونی اگر نتیجه نشان دهد که نوزاد در خطر بیشتری برای نقص مادرزادی قرار دارد، مراحل و آزمایشات بیشتری برای تشخیص دقیقتر این بیماری‌ها انجام می‌شود. این آزمایشات شامل:
- سونوگرافی با وضوح بالا (سطح II): این سونوگرافی، جزئیات بیشتری از نوزاد و احتمالی نقص‌های آن را نشان می‌دهد. معمولاً در هفدهم تا بیست و دومین هفته بارداری انجام می‌شود.
- نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی (CVS): این آزمایش تهاجمی است و در صورتی که در آزمایش‌های غربالگری نتیجه غیرطبیعی دریافت شود، انجام می‌شود. معمولاً در هفدهم تا دوازدهمین هفته بارداری انجام می‌شود.
- آمنیوسنتز: این نیز یک آزمایش تهاجمی است و معمولاً در هفدهم تا هجدهمین هفته بارداری انجام می‌شود. این آزمایش به بررسی نوع وجود بیماری‌های ژنتیکی مانند سندرم داون در نوزاد کمک می‌کند.
- سونوگرافی برای افراد پرخطر: افرادی که در بارداری های پرخطر هستند، مانند زنان با سن بالا یا مشکلات پزشکی، آزمایشات تشخیصی بیشتری در نظر گرفته می‌شود.
در صورتی که پزشک هنگام بارداری یا تولد نقص مادرزادی را تشخیص دهد، ممکن است شما را به مشاور ژنتیک ارجاع دهد تا در مورد نتایج آزمایش‌ها و تصمیمات بعدی مشورت شود. برای تشخیص دقیقتر و پیگیری درمانی، همکاری با تیم پزشکی و مشاوران ژنتیک بسیار مهم است. همچنین، لازم است اطلاعاتی درباره میزان دقت و احتمال مثبت کاذب آزمایشات را به دقت بررسی کرده و با پزشک خود درباره تصمیمات بهترین برای شما صحبت کنید.
جمع بندی در رابطه با غربالگری های دوران بارداری
غربالگری‌های دوران بارداری مجموعه‌ای از آزمایش‌ها و سونوگرافی‌ها هستند که برای ارزیابی سلامت جنین و شناسایی احتمالی ناهنجاری‌ها انجام می‌شوند. این غربالگری‌ها در دو دسته کلی سه ماهه اول و دوم بارداری قرار می‌گیرند و می‌توانند به شما در اطمینان از سلامت جنین و یا آگاهی از وجود احتمالی ناهنجاری‌ها کمک کنند.
بیشتر بخوانید: افسردگی در دوران بارداری
